Son derece yoğun ve tansiyonu yüksek bir yılın sonlarına doğru iyice dağıtan Elon Musk, SpaceX ve Tesla’nın hisselerini riske atan hareketlerine bir yenisini ekledi. Musk, geçtiğimiz hafta The Joe Rogan Experience adlı podcast’te küresel ısınma ve fosil yakıtlar hakkında şiddetli eleştirilerde bulunurken, otun kıpkırmızı ettiği suratı ile alışılmışın dışında bir görünüm sergiledi.
ABD hükümeti ile anlaşmaları olan bir firmanın CEO’su olarak Elon Musk’ın canlı yayında marihuana içmesi, Tesla’nın hisse değerini Cuma günü %9 aşağı çekti. Hava Kuvvetleri tarafından CNBC kanalına yapılan açıklamada, “nasıl bir adım atılacağının kararını vermek için durumun değerlendirildiği” ifade edildi.
İlk olarak Musk podcast’te nelerden bahsetti kısacık değinelim. Konu başlıkları arasında yapay zeka, elektrikli uçaklar, iklim değişikliği ve sosyal medyanın zararlı etkenleri bulunuyordu. Fosil yakıtları “insanlığın en aptalca deneyi” olarak tanımlayan Musk, elektrikli uçakların şu an gereksiz olduğunu, asıl elektrikli otomobillere ihtiyaçları olduğunu söyledi:
“Elektrikli araçlar önemli, güneş enerjisi önemli… Bu şeyler elektrikli süpersonik uçaklar inşa etmekten daha önemli. Önemli olan, sürdürülebilir enerjiye geçişi hızlandırmamız.”
Milyonların idolü bir insan olarak sözlerine her zaman önem verilen Musk, marihuananın etkisi ile kafasını sürekli ileri geri sallarken, cümleleri arasında uzun boşluklar olması dikkat çekti. Açıkçası, yoğun medya ablukası ve iş dünyasının darbeleri ile yıpranan bir CEO kontolünü kaybetmiş gibiydi.
Musk’a neler oluyor?
Musk analizlerimize göz atarsanız, özellikle Mayıs ayından bu yana SpaceX ve Tesla CEO’sunun çok yoğun ve stresli bir dönemden geçtiğini görebilirsiniz. Tesla’nın aldığı eleştiriler, SpaceX’in geciken projeleri, ABD basını ile girilen kavga ve Tayland kurtarma operasyonunda yaşanan gerginlik, bir kişinin altından kalkmakta zorlanacağı hadiseler. Tüm bunların yanına neredeyse her gün özel uçağı oradan oraya teftişe giden, toplantılara katılan ve yetmezmiş gibi özel hayatı hakkında çıkan spekülasyonlara cevap vermekle uğraşan halini eklerseniz, Musk’ın kafasının içi neye benziyor daha iyi anlayabilirsiniz.
Peki, Musk nasıl oldu da canlı yayında marihuana içmeyi göze alacak kadar dağıttı? Tesla yönetim kurulundaki bazı isimlere sorarsanız, sebebi uzun süreden bu yana uyku hapı kullanmasıyla bağlantılı olabilir. Firma içindeki endişeler, uyku ilacı Ambien’in yanı sıra Musk’ın eğlence amaçlı kullandığı uyuşturucuların sağlığını ciddi ölçüde etkilediği yönünde.
Ambien üreticisi Sanofi, ilacın en az 7-8 saatlik uykudan önce alınması gerektiğini belirtiyor. Tesla içindeki ismi belirtilmeyen kaynaklara göre, ilaç Musk için olması gereken etkiyi yapmıyor. Dahası, Musk bilinmeyen diğer uyuşturucu maddeler kullanıyor.
“Acı verici bir yıldı”
Musk’ın kafasını sakinleştirmek için uğraşırken dağılmasına neden olan ilaç, madde kullanımının sebebi ne diye sorarsanız, kendisi cevabını bir röportajda verdi.
The New York Times’da yayımlanan 16 Ağustos tarihli röğortajda, Musk “geride kalan yılın kendisi için en eziyetli yıl olduğunu” söyledi. Ambien kullandığını da söyleyen Musk, SpaceX ve Tesla’yı yönetmekten son derece yorgun düşmüştü. İşin kötü tarafı, bu yorgunluk ciddi hatalar yapmasına neden oldu. En büyük örneği, ABD Menkul Kıymetler Borsası (SEC) tarafından Tesla hakkında soruşturma başlatılmasına neden oldu.
Musk, 7 Ağustos sabahı şarkıcı sevgili Grimes ile kaldığı evinden ayrıldıktan sonra Tesla Model S aracına atladı ve havaalanına giderken bir tweet attı. Kimseye danışmadan paylaştığı tweet’inde, Musk “Tesla’yı hisse başına 420 dolardan özelleştirmeyi planladığını ve hisse sahipleri için fonlamanın garantilendiğini” yazdı. Bahsettiği miktar, toplamda 10 milyar dolar civarında geziniyordu.
Demir Adam ile gerçek kahramanların arasındaki kavga bize ne öğretmeli?
Tweet’in ardından gelen ilk 1,5 saatte Tesla hisseleri %5, günün sonunda toplamda %11 değer kazandı. Ertesi gün, SEC Tesla’nın konu hakkında açıklama yapmasını istedi. Musk, “fonlamanın garanti olduğu” ifadesini Suudi Arabistan hükümetinden gelecek yatırım fonuna dayandırdığını belirtti. Ancak, Tesla’nın büyük kısmını Suudi Arabistan’a verecek yatırım kesin değildi.
SEC soruşturmasının hızla devam ettiği günlerde verdiği röportajda, Musk uzun süreden beri içinde büyüyen sıkıntıyı kendi sözleriyle dışa vurdu:
“2001’den bu yana bir hafta bile izin yapmadım. Yakın zamanda haftada 120 saat çalıştım. Bazen fabrikayı 3-4 gün terk etmediğim oluyor, bazen dışarı bile çıkmıyorum… En ağır fatura çocuklarımı ve arkadaşlarımı görememek.”
Hala kavga etmenin anlamı ne?
Musk’ın son zamanlarda çok sinirli olduğunu ve bu halinin Tayland kurtarma operasyonu sonrasında gözler önüne serildiğini belirtmiştik. NYT röportajında Musk daha duygusal ve durgun görünüyordu. Ancak marihuana ile dağıttığı podcast ve kıpkırmızı bir surat gösteriyor ki, Tesla ve SpaceX’in patronu halen aklını başına toplayamamış.
İlk küçük belirti, SEC soruşturmasına neden olan tweet’inden pişman olmadığını belirtmesiydi. Twitter’in ilahlarından biri olması bu rolünü koruma içgüdüsü verebilir. Ancak firmalarını tehdit eden açıklamalar yapıyorsa daha dikkatli ve en azından “bir daha olmayacak” numarası yapması gerekir.
Bu tweet’in bir iki hafta sonrasında marihuana ve viski içerek dağıtması, bu sefer SpaceX’in milyarlarca dolarlık sözleşmelerini tehlikeye atmış durumda. Ancak Musk normale dönmüyor.
Öfkesi tekrar yeşeren Musk, Tayland kurtarma operasyonunda kritik rol oynayan İngiliz dalgıç Vernon Unsworth’e “saldırdı.” Saldırdı diyorum çünkü ilk kavgada olduğu gibi kendisine gelen eleştiriler olmadan bu sefer kendi kendine patladı.
BuzzFeed’e gönderdiği mailde Unsworth’ü “çocuk tecavüzcüsü” olarak niteleyen Musk, dalgıcın aslında kurtarma operasyonunda önemli bir rol oynamadığını, hatta alandan uzaklaşmasının istendiğini öne sürdü. Unsworth’ün kendisine dava açmasını umduğunu belirten Musk, ne amaca hizmet edeceği bilinmeyen bir kavgayı körüklemek niyetinde. Oysa kurtarma operasyonu sonrasında Unsworth’e “pedofili” dediği tweet’ini silmiş ve yersiz tepkileri nedeniyle özür dilemişti.
Usnworth’ün avukatı sonrasında Musk’a gönderdiği yazıda, müvekkilinin haksız olarak pedofili olarak suçlandığını belirterek yasal işlem başlatılabileceği konusunda “uyarıda bulunmuştu.” Musk, durumu kötüye kullanarak hodri meydan demeyi tercih etti. Neden? Demir Adam bir hergele mi yoksa gençlerin idolü bir kurtarıcı mı? 13 genç insanın hayatının kurtarılmasına yardım etmiş bir insana tecavüzcü demek ve bunda ısrar etmek neye hizmet edecek?
Musk, firmasındaki bazı isimlerin savunduğunu yapmalı ve iş yükünü azaltacak üst düzey yöneticiler atamalı. Bu adımı umarım yapar ve yapmadan önce şunu hatırlar: Dibe batmasını isteyen birçok rakibi var. Musk, medyanın verdiği sarhoşluk ve sinir bozukluğu ile iyice kontrolden çıkarsa, geçmişte medyanın harcadığı isimlerin arasına eklenebilir. Yapacağı her hata, rakiplerine koz verecek ve Tesla ile SpaceX büyük risk altına girecek. Acilen ot içmeyi bırakması lazım.