Çin, neredeyse bir kilometre uzunluğunda dev bir uzay gemisi planı üzerinde çalışıyor. Peki bu denli büyük bir projenin arkasında ne yatıyor?
Peoje, Çin Bilim ve Teknoloji Bakanlığı tarafından fonlanan Ulusal Doğal Bilim Derneği tarafından öne sürülen araştırma önerilerinin bir parçası. Derneğin web syfasında paylaşılan ön bilgilere göre, dev uzay gemisi “uzay kaynaklarını kullanmak, evrenin sırlarını araştırmak ve yörüngede uzun süreli yaşamak” için temel stratejik uzay-havacılık donanımı olarak tanımlanıyor.
Dernek uzay gemisinin yörüngede bir araya getirilebilmesi için bilim insanlarından hafif tasarım yöntemleri üzerinde çalışmalarını istedi. Fonlanması halinde, uzayda dev nesnelerin inşa edilmesine yönelik yöntemler geliştirilmesini de kapsayacak projenin fizibilite projesi beş sene sürecek ve 2,3 milyon dolar bütçe ayrılacak.
NASA’nın eski teknoloji şefi Mason Peck, fikrin uçuk kaçık olmadığını, tersine temel bilimin ötesinde mühendisliğe dayandığını belirtti. Bugün Cornell Üniversitesi’nde uzay-havacılık mühendisliği profesörü olan Peck, “Tamamen uygulanabilir… Projede bahsedilen problemleri aşılamaz engeller değil ama ölçek sorunu olarak ifade ederdim” dedi.
Malzemelerin yörüngeye ateşlenip orada bir araya getirilmesi için gerekecek bütçenin en büyük engel olarak belireceğini belirten Peck, 110 metre genişliğindeki Uluslararası Uzay İstasyonu’nu (ISS) inşa etmenin 100 milyar dolara mal olduğunu hatırlattı. Kısacası, daha büyük bir nesneyi bir araya getirmek en yüksek ulusal uzay ajansı bütçesinin en az 10 katı demek.
Öte yandan, inşa edilmek istenen uzay gemisinin yapısı yukarıdaki senaryoyu değiştirebilir. ISS astronot ve kozmonotların yaşaması için alan sunmasının yanı sıra gerçekleştirilen gözlem ve deneyler için çok sayıda donanım içeriyor. Çin ise yüksek kütleli değil ama sadece uzun ve hafif bir uzay gemisi yapmak isterse, bu hiç de zor olmayabilir.
Dahası, uzay gemisinin parçalarını Dünya’da inşa edip yörüngeye ateşlemekten ziyade 3D yazıcılar ile ham maddeleri yapısal malzemelere dönüştürmek, Peck’e göre maliyeti ciddi oranda azaltabilir.
Çok daha çekici bir alternatif, gerekli materyali yerçekimi Dünya’ya kıyasla çok daha cılız olan Ay’dan almak. Ay yüzeyinden yörüngeye malzeme ateşlemek her ne kadar daha kolay olacak olsa da, Dünya’nın uydusunda yakın gelecekte bir uzay üssü inşa edilmesi olasılığı son derece düşük.
Büyük uyay gemisi büyük sorunlar
Peck, dev bir uzay gemisinin uzayda manevra yapması veya bir başka nesne ile kenetlenmesi halinde ortaya çıkacak enerjinin uzay gemisinin yapısını sarsacağını belirtiyor. Çin’in hayalini kurduğu büyüklükte bir uzay gemisinde sarsıntıların ortadan kalkması daha uzun süre alacağı için bir şok emici ve titreşimleri engelleyecek aktif kontrol gerekiyor.
Uzay gemisinin hangi irtifada olacağı da ayrı bir mesela. Eğer alçak yörüngede konumlanırsa, dış atmosferin çekim gücü uzay aracını sürekli çekecek ve kendisini tekrar yörünge konumuna ateşlemek zorunda bırakacaktır. ISS zaten bu sorunla karşı karşıya iken, daha büyük bir nesnenin kendini konumlaması daha zor ve yakıt açısından daha maliyetli olacak. Diğer altenatif yüksek yörüngeye ateşlenmek olarak belirdiğinde, bu sefer maliyet artacağı gibi uzay gemisi mürettebatının maruz kalacağı radyasyon miktarı da artacak.
Illinois Üniversitesi’nden Michael Lembeck ise teknik olarak mümkün görünse de, büyük bir uzay gemisinin mantıken uygulanabilir olmayacağını düşünüyor. Uzay-havacılık profesörü Lembeck’e göre, bu tür bir uzay gemisi sahip olduğumuz teknoloji seviyesi değerlendirildiğinde fantastik bir düşünce olarak kalıyor. Projenin fizibilite raporu için ayrılan bütçenin ortaya koyması istenen sonuçlara göre çok düşük kaldığını da not düşen Lembeck, “astronotları uzay istasyonuna taşımak için geliştirilen bir kapsülün 3 milyar dolara mal olduğunu” hatırlattı.
Lembeck, Çin’in yerçekimsiz ortam ve güneş enerjisini kullanarak yarı-iletken veya optik donanım üretmek gibi planları olabileceğini ancak bu tür projelerin çok yüksek bakım maliyeti olacağını belirtti. Lembeck, ISS yıllık operasyon bütçesinin 3 milyar dolar olduğunu hatırlattı.
Çin’in yörüngede dev güneş panelleri inşa ederek enerjiyi mikrodalgalar halinde Dünya’ya iletmesi de Peck için hiç mantıklı değil. Hesabına göre bu yöntem ile watt başıba 1,000 dolar maliyet çıkacak iken, Dünya’da 1 watt elektriğin maliteri 2 dolar.
Nihayetinde, geriye en mantıklı sebep olarak bir uzay teleskobu kalıyor. Peck, yörüngede inşa edilecek dev bir teleskobun dış gezegenlerin yüzey yapılarını görebilecek bir kapasiteye sahip olacağını belirtti. Belki o zaman, bu denli bir proje gerçekten anlam kazanabilir.
Kaynak: Livescience