Avrupa ve Rusya ortaklığında yapılan TGO (Trace Gas Oribter) uydusu, 19 Ekim’de Kızıl Gezegen’in 230-310 kilometre yükseklikteki eliptik yörüngesine yerleşti ve gezegenin çevresinde 98 bin km mesafesinde iki tur attı.
Avrupa Uzay Ajansı ( ESA) ve Rus Uzay Ajansı Roscosmos’un ortak Mars gözlem projesi ExoMars kapsamında uzaya gönderilen The Trace Gas Orbiter (TGO), gezegenin ilk yüzey fotoğraflarını göndermeyi başardı.
TGO, ilk görüntüsünü 22 Kasım’da Dünya ya gönderdi. Daha sonraki günler de tamamladığı döngü esnasında çekmiş olduğu fotoğraflardan video hazırlandı.
TGO’nun gelişmiş yüzey görüntüleme sistemi CaSIS, uydunun Mars’a yakın geçişlerinde ilk başarılı görüntüleri yakaladı. TGO’nun göndermiş olduğu fotoğraflarda; kraterleri, dağ sıralarını ve Arsia Mons olarak anılan büyük Mars yanardağının yakınında Arsia Chasmata olarak bilinen bölgeleyi kapsayan koyu çizgiler keşfedildi.
CaSIS, Mars’ın ekvator bölgesi yakınlarındaki Arsia Mons volkanının eteğinde yer alan Arsia Chasmata yarığının 25 kilometrelik yüzey kesitini, 250 kilometre uzaktan görüntüledi.
TGO Bilim insanı Hakan Svedhem basın bültenine yapmış olduğu açıklamada; “Mars ortamında tüm araçların çok iyi çalıştığını görmek son derece mutlu ve gururluyuz ve bu ilk izlenim önümüzdeki yılın sonuna doğru gerçek veri toplamaya başlarsak harika bir önizleme sunuyor” dedi.
Müthiş çözünürlük ile görüntülendi
ESA, ilk yörüngeden gelen bilginin önümüzdeki yıl Mars’ın yaklaşık 400 km yüksekliğinde elde edilecek bulgulara ışık tutması için sunulduğunu söyledi.
TGO’nun ana hedefi, metan, su buharı, azot dioksit ve asetilen dahil olmak üzere, Mars atmosferinin yüzde 1’inden azını oluşturduğu düşünülen gazları tespit etmek. ESA bilim insanları öncelikle, biyolojik faaliyetler ve daha küçük ölçekte jeolojik faaliyetlerle dünyada üretilen metan ile ilgilendiklerini belirtti.
ESA, bu işi verilen iki aracın atmosferin çok hassas spektrumlarını alabileceklerini gösterdi. Geçen hafta yapılan test çalışmaları sırasında Atmosfer Kimyası Cihazı karbondioksit taraması yaptı. Donanım, Mars Bulgusu için Nadir ve Okültasyon enstrümanı su buharı üzerine yoğunlaştı.
İsviçre’nin Bern Üniversitesinden proje sorumlusu Nicolas Thomas, konuyla ilgili açıklamasında, yarığın piksel başına 2,8 metrelik bir çözünürlükle görüntülendiğini ifade etti.
Thomas, “Bern şehri üzerinde saatte bin beş yüz kilometre hızla uçarken, Zürih’teki otomobillerin net fotoğraflarını çekmeye benziyor” ifadesini kullandı.
Metan kaynağını ne yeniliyor?
Bilim insanları, sensör sistemleri NOMAD ve ACS’nin ilk testlerinin de başarılı olduğunu, testlerde sensörlerin Mars’ın atmosfer gazlarının detaylı bir envanterini çıkarabileceğinin anlaşıldığını bildirdi.
NOMAD ve ACS, Mars’ta özellikle atmosfer yoğunluğu yüzde birin altında olan su buharı, metan, nitrojen diyoksit ve sülfür diyoksit gibi gazları araştıracak.
Mars’taki araştırmaların odağında metan gazı yer alıyor. Gezegenin atmosferinde son derece az ve seyrek olduğu tespit edilen metanın varlığı dahi bilim insanlarını meraklandırıyor.
Basit organik moleküllerin Mars’ın sert atmosferinde hızla yok olduğu biliniyor. Metanın süreğen ve zaman zaman artan varlığı, gazın başka bir bir kaynaktan yenilendiği şüphesini ortaya çıkarıyor.