“First Man” Filminden Ay’a İniş Hakkındaki 22 Şaşırtıcı Gerçek

0
6311
3458934689648
3458934689648

20 Temmuz 1969’da dünyadaki yaklaşık 530 milyon insanın gözü ve kulağı insanlık için dev bir atım atacak olan NASA astronotu Neil Armstrong’un üzerindeydi.

Armstrong tarihe ismini kazıyan o unutulmaz gün Ay’a ayak basan ilk kişi oldu. Bugün, Ay’ın yüzeyinde yürüyüşün onurunu taşıyarak tarih sayfalarında yer almış 11 insan var. Arka planda ise Armstrong’un nasıl bu iş için seçildiği ve Ay’a olan çalkantılı yolculuğunun gelişim süreci az bilinen bir hikaye.

First Man/Ay’da İlk İnsan filminde aktör Ryan Gosling, Ay’a olan beklenmedik yolculuğuna iddialı ve bazen trajik bir şekilde öncülük eden genç Armstrong’u canlandırıyor. Film ise 13 yıl önce Armstrong’un resmi biyografi yazarı James Hansen tarafından yayınlanan ve kurgusal olmayan “First Man” kitabına dayanıyor. Filmde neredeyse kaydedilen her şey doğru; Armstroung’un iniş aracı testlerinde ölümle burun buruna kalması ve ilk Apollo misyonu için seçilen arkadaşının ölümü dahil.
Ryan Gosling, 38 yaşında Ay’a ilk ayak basan insan Neil Armstrong rolünde. [Universal Pictures]
Ay’a inişin Hollywood filmlerinin bir hilesi olduğunu savunan tartışmalara son noktayı koymak isteyen First Man/Ay’da İlk İnsan filminin anlattığı uzay yarışını ve Armstrong’un hayatı hakkındaki 22 şaşırtıcı gerçeği sizlerle paylaşıyoruz:

Rus kozmonotlar, Soğuk Savaş dönemi uzay yarışında neredeyse her seferinde ABD’nin önündeydi – ta ki Ay’a inişe kadar.

Kazakistan’da Yuri Gagarin heykeli. Gagarin uzaya çıkan ilk insandı. [NASA]
Ruslar 1957 yıllında uzaya ilk uydu Sputnik’i ve 1960’da alçak yörüngeye Belka ve Strelka isimli köpeklerini gönderdiler (Laika, 1957’de yörüngeye çıkan ilk köpek olmuştu). 1966’da ise Ay’a ilk araştırma aracını indirmeyi başardılar.

Uzaya insan çıkaran ilk ulus yine Rusya olmuştur: 1961’de Yuri Gagarin ve 1963’de Valentina Tereshkova. 1965’de ise Alexei Lenov ilk uzay yürüyüşünü gerçekleştirdi. Bu noktada ABD’nin açıkça geride kaldığını anlamamız güç değil.


Neil Armstrong, Ay’a gitmeden yıllar önce NASA’da test pilotu olarak görev aldı ve uzaydaki ilk sivil astronot unvanına sahip oldu.

Neil Armstrong, uzay programına katılmadan önce California’daki NACA-NASA Yüksek Hızlı Uçuş İstasyonu’nda bir araştırma pilotu olarak görev yaparken. [NASA]

Armstrong’dan önce gelen X-15 test pilotları sınıfı, ordunun aktif görevli üyeleriydi. Birçoğu Hava Kuvvetleri veya Deniz Kuvvetleri’nde görev yapmıştı. Armstrong ise NASA’nın ikinci sınıfındaydı.


Armstrong trajediye yabancı birisi değildi. Kızı, malign beyin tümöründen muzdarip iken akciğer iltihaplanması sonucu iki yaşında yaşamını yitirdi.
[NASA]

Armstrong kederliydi ve kız kardeşi June Armstrong’a şöyle demişti; “Enerjimi çok olumlu bir şeye yatırım yapmakta kullanmak istiyorum artık…” İşte tam bunu söylediği zamanlarda Armstrong uzay programına başvurmaya karar vermişti.


İnsanlar Armstrong kadar uzay keşfi için heyecan duymuyordu. O dönemde birçok Amerikalı, Apollo misyonlarının 24.5 milyar dolarlık fiyat etiketinin çok yüksek olduğunu düşünüyordu. Gil Scott-Heron, “Whitey On The Moon” adlı bir şarkı bile yazdı.

Gil Scott-Heron 2009’da bir konserinde. [Adam Turner/Wikimedia Commons]

Scott-Heron şarkısında şöyle soruyordu: “Benim geçen sene kazandığım tüm para mıydı bu, Ay’daki Beyaz Adam için? Nasıl yani para yok mu şimdi? Hım! Beyaz Adam Ay’da ama!” Bazı insanlar NASA’nın Ay’a ulaşmak adına gösterdiği 8 yıllk çabayı protesto etmişlerdi.


Ay’a gitmeden önce Armstrong, Gemini 8 uçuşuna katıldı. Bu, bir uzay aracını diğer uzay aracına kenetleyen ilk görevdi – başarılı bir Ay inişi için gerekli bir ön koşuldu denilebilir.

Gemini 8 komutan pilotu Neil Armstrong, uzay aracının penceresinden 16 Mart 1966’da kalkıştan hemen önce görülüyor. [NASA]

Armstrong filmde tasvir edildiği şekliyle facia yaşanmasına ramak kalan bir durumun içine düşmüştü. Olay, Apollo 13 görevi sırasında Gemini 8 uzay aracında gerçekleşti.


İtici arızalandığında, Armstrong ve yardımcı pilotu David Scott’ın aracı savrulmaya başlar. İkili, uzayda saniyede bir devir gibi deli bir hızda dönüyordu.

Gemini 8 astronotları Neil Armstrong ve David Scott, 16 Mart 1966’da Cape Kennedy’de. [NASA]
Scott telsizden Houston’a “Burada ciddi bir problemimiz var!” ve “Burada gittikçe hızlanarak dönüyoruz. Agena’dan ayrıldık” ifadesiyle haber vermiştir.

İkisi de kapsülün burnundaki iticilere güç vererek uzay gemisinin kontrolünü yeniden kazanmayı başardı.

Astronotlar Neil Armstrong ve David Scott, 16 Mart 1966’da Gemini 8 uçuşundan sonra Pasifik Okyanusu’na iniş yaptılar. [NASA]

Scott ve Armstrong iniş prosedürlerini takip ederek, fırlatmadan yaklaşık 11 saat sonra Pasifik Okyanusu’na inişlerini gerçekleştirdiler. Her ikisi de inişle beraber kusarlar. Bundan dolayı görev iki gün önceden bitmek zorunda kalır. (NASA)

 


Bir yıl sonra, 1967’de, ilk Apollo görevi trajediyle sonuçlandı. Fırlatma öncesi bir test sırasında fırlatma rampasında bir yangın çıktı ve roketteki üç astronotun hepsi hayatını kaybetti. Ed White (fotoğrafa ortadaki kişi), Armstrong’un komşusuydu.

Soldan başlayarak Apollo 1 astronotları; Virgil I. “Gus” Grissom, Edward White ve Roger Chaffee. Kennedy Uzay Merkezindeki Satürn 1 fırlatma aracının önünde poz veriyorlar. [NASA]

Armstrong, Ay’a gitmeden bir yıl önce neredeyse ölümcül bir gün geçirmiştir. Houston’da araştırma aracını test ederken, iticideki gazlar araca sızmış ve Armstrong’un kontrollerini işe yaramaz hale getirmiştir. Armstrong ise yerden 200 metre yükseklikte araçtan hızla kaçmak zorunda kalmıştır.

Neil Armstrong 1969’da Lunar Excursion Modülü (Apollo Ay Modülü) ile birlikte. [NASA]

Bir NASA soruşturması daha sonra aracın uyarı sisteminin Armstrong’u araç basınç kaybederken uyarmadığını gösterdi.


Neyse ki, NASA makineyi Armstrong Ay’a gitmeden önce tamir etmeyi başardı. 1969 Haziran’ında uzaya fırlatılmadan 1 ay kadar önce makineyi tekrar başarıyla test etti.

1969 yılı Houstan/Teksas’da Ay’a İniş Eğitim Aracını uçuran astronot Neil Armstrong’un havadaki görüntüsü. [NASA]

Armstrong ayrıca Ay’da atacağı adımları uçuş öncesi daha az riskli bir çaba sarf ederek deneyimledi.

Astronot Neil Armstrong, 18 Nisan 1969’da ay yüzeyi simülasyon eğitimine katılıyor. Ay örneğini toplamak için pratik yapıyor. [NASA]

Yolculuğunun her adımı için hazırlıklıydı, Ay’a iniş yapacak aracın basamaklarını nasıl monte edip ayıracağı konusunda bile pratik yapıyordu.
Neil Armstrong, 18 Nisan 1969’da ay yüzeyi simülasyon eğitimine katılıyor. [NASA]

Sonunda kader günü gelmişti. 16 Temmuz 1969’da bir Pazar günü sabahı saat 09:32’de Armstrong ve ekibi sekiz günlük görevlerini başlattılar.

Apollo 11 Saturn V uzay aracı, 16 Temmuz 1969’da Kennedy Uzay Merkezi’nin Florida’daki Fırlatma Üssü’nden kalkış yaparken. [NASA]

Geminin içindeki konaklama beş yıldızlı değildi. Gemide tuvaleti bulunmayan astronotlar çantalara işedi.

[NASA]

Dört gün sonra, astronotlar, Ay yüzeyine son inişlerini yapmak için Kartal (Eagle) adı verilen bir araştırma aracı kullandılar.

Astronotlar taşıyan Ay Modülü “Kartal” uydunun yüzeyine iniş yapan ilk mürettebatlı araçtı. [NASA]

Görevde üç kişi olmasına karşın, Ay yüzeyindeki araca iki kişi binmişti. Bu kolay bir gezinti değildi. Armstrong daha sonra, aracı uçurmanın görevin en zor kısmı olduğunu söylemişti, ama aynı zamanda ona bir “mutluluk hissi” verdiğini de aktarır.

Komutan; Neil Armstrong, Kumanda Modülü Pilotu; Michael Collins ve Ay Modülü Pilotu; Edwin Aldrin Jr. [NASA]

Görev Kontrol’deki çalışanlar, Armstrong “Kartal iniş yaptı!” diyene kadar nefeslerini tutmuş bekliyorlardı.

Apollo 11 komutanı Neil Armstrong’un bu fotoğrafı Ay’ın yüzeyine iniş yapana modülün içerisinde çekildi. [NASA]

Houston’daki Yer Kontrol’de, kapsül iletişimcisi Charlie Duke rahat bir nefes aldırdı. Armstrong’a “Morarmak üzere olan bir sürü adam var burada. Şimdi derin bir nefes alıyoruz tekrardan” diye aktardı.

Uçuş kontrolörleri daha sonra Apollo 11 misyonunun başarılı sonucunu kutladı. [NASA]

Tüm bunlardan sonra, Ay yürüyüşü Armstrong için güvenli ve öngörülebilir bir görev olmuştur. Kendisi; “Ay’ın yüzeyi ince ve tozluydu. Onu ayaklarımla rahat bir şekilde kaldırabilirim” şeklinde tecrübelerini dile getirir.

[NASA]

Armstrong Ay yürüyüşü başarısını tamamen üstlenmedi. “İşlerini olması gerekenden biraz daha iyi yapan yüz binlerce insan olduğu zaman performansın arttığını görüyorsunuz… Bu başarıyı elde etmemizin ardında yatan sebep de bu.”

Astronotlar Neil Armstrong ve Edwin ‘Buzz’ Aldrin Jr. bu fotoğrafta Michael Collins tarafından yönetilen Apollo Komuta Modülü’ne geri dönerlerken görülüyor. [NASA]

Dünyaya döndüğünde, astronotlar aileleriyle hemen bir araya gelemedi. Dünya’ya herhangi bir bulaşıcı hastalık getirmiş olmaları ihtimaline karşın hepsi karantinaya alınmak zorunda kaldılar. 

Apollo 11 astronotları, soldan sağa; Neil Armstrong, Michael Collins ve Buzz Aldrin, Seyyar Karantina Tesisi’nin penceresinin diğer tarafında iyi dileklerini sunanlarla şakalaşırken. [NASA]

Neil oğlu ile bir dahili telefon üzerinden sohbet ediyor.

Apollo 11 uçuşunun komutanı Neil Armstrong, karısı Jan ve bir başka oğlu Eric’e bakarken 27 Temmuz 1969’da oğlu Mark’u selamlıyor. [NASA]

Armstrong karantinada iken bile 5 Ağustos 1969’da 39. doğum gününü kutladı.

Armstrong ile birlikte karantinaya alınan 18 kişi, onun doğum gününü kutladı. NASA

Sonunda, 11 Ağustos’ta, mürettebat hastalıksız olarak ilan edildi ve dışarı çıkmalarına izin verildi.

Neil Armstrong (ortada), Ay Kabul Laboratuvarı’nın mürettebat karşılama alanındaki arkadaşları tarafından karşılanırken. [NASA]

Neil Armstrong, 29 Temmuz 2003 tarihinde New York’taki Rockefeller Center’daki ‘Centennial Of Flight’ sergisinin açılış kutlaması sırasında kalabalığa sesleniyor.

[Stephen Chernin/Getty Images]

Aktör Ryan Gosling filmin duyrulduğu Venedik Film Festivali’nde; “Neil, bu astronotların çoğu gibi son derece alçakgönüllüydü” şeklinde onun hakkındaki düşüncesini dile getirdi.

Armstrong’un bir zamanlar kendisi için de söylediği gibi; “Ben her zaman beyaz çorap giyen, cep koruyucusu inek bir mühendis olarak kalacağım.”