Curiosity keşif aracı Mars’a iniş yaptığı yedinci yılını kutlarken, Kızıl Gezegen’de geçirdiği sürede birbirinden önemli 7 önemli keşif yaptı.
Curiosity, Kasım 2012’de ateşlendikten altı ay sonra Mars’a ulaşmış ve 6 Ağustos 2012 tarihinde ilk kez denenen iniş teknolojisi ile yere değmişti. Curiosity, 15 yıl görev yaptıktan sonra Eylül 2018’de devre dışı kalan Opportunity’nin ardından Mars’ta görev yapan tek keşif robotu konumunda.
Plütonyum-238 enerjili 900 kg ağırlığındaki keşif robotu, Gale Krateri’nin merkezinde yer alan Aeolis Mons’a (Sharp Dağı) Eylül 2014’te ulaşmıştı. Mars’on milyarlarca yıl öncesine uzanan katmanlarını eteklerinde barındıran Aeolis Mons, Curiosity görevinin ana sorusunu cevaplamak için seçildi: Mars’ta yaşam var mıydı ve ileride olabilir mi?
Gale Krateri’nde bugüne dek 13 km yol alan ve 368 metre tırmanan Curiosity, yaptığı sondajlar, radyasyon ölçümleri, kimyasal analizler ve gözlemler ile birbirinden önemli keşifler yaptı. En önemli 7 önemli keşfine hızlıca göz atalım:
Mars’ta sıvı su bulundu!
Curiosity ilk kez 2013’te Mars’ta antik bir nehir yatağına rastlamıştı. Ardından, Gale Krateri’nin bir zamanlar dev bir göl olduğunu ortaya çıkardı. Sonrasında, Mars’ın bugüne dek sıvı su içerdiği anlaşıldı.
Yörüngeden çekilen görüntüler ile Opportunity tarafından toplanan veriler de bir araya getirildiğinde, büyük keşif 2015’te yapıldı.
Mars’ta bol bol mikrop vardı
Curiosity’nin yaptığı kimyasal analizler, Mars’ın bir zamanlar en azından mikrobiyolojik yaşama uygun olduğunu gösterdi. Kayalarda yapılan sondajlar ortaya sülfür, nitrojen, hidrojen, oksijen, fosfor ve karbon elemenlerini çıkardı. Her biri, yaşamın oluşumunda temel kimyasal girdiler olarak biliniyor.
Mars’ın antik zamanlarda sahip olduğu okyanuslar ve atmosfer düşünüldüğünde, fazlasıyla yaşanabilir olduğu anlaşıldı. NASA’dan Michael Meyer, “Temel sorulardan biri Mars’ın yaşanabilir şartlara sahip olup olmadığıydı… Şu ana kadar öğrendiklerimiz bu sorunun cevabının ‘evet’ olduğunu gösteriyor” dedi.
Mineral damarlarında yatan Bor
Curiosity, Mars’ta bor mineralini tespit eden ilk uzay aracı oldu. Bora, Sharp Dağı’nı tırmanırken rastgeldiği bir mineral damarında rastladı.
Bu keşif oldukça heyecan verici çünkü Dünya’nın çöllerinde bulunan bor kalıntılarının buharlaşma süreçleriyle oluştuğu düşünülüyor. Yani, mineral 0 ile 60 derece arasındaki sıvı suda çözüldü ve sonra kurudu. Tüm bu bilgiler, sıvı suyun belli bir müddet Mars’ta bulunduğunu ve sıcaklığın yaşanabilir düzeyde olduğuna işaret ediyor.
Mars metan püskürüp duruyor
Kızıl Gezegen’deki yaşam potansiyeline ait bir diğer önemli tespit, metan çıkışları oldu. Jeolojik faaliyetlerin yanı sıra biyolojik faaliyetler ile de oluşan metan, Curiosity’nin ölçümlerinde sıçrayıp azalan bir tabloda belirdi.
Curiosity, Mars atmosferindeki ilk metan sıçrayışını 2013’te tespit etmişti. Birkaç ay öncesinde tekrar metan miktarında artış tespit eden Curiosity, Mars kumlarında saklanan bakterilerden mesaj alıyor olabilir mi?
Organik bileşenler
Curiosity’nin geçtiğimiz yıl yaptığı araştırmalar, Mars’ın birçok organik bileşene sahip olduğunu kesinleştirdi. Sondaj numunelerinde tiyofen, 2 ve 3 metiltiyofenler ve dimetilsülfid tespit edildi. Bulgular, Mars’taki kaya çamurlarının Dünya’dakine oldukça benzediğini gösterdi.
NASA’dan Thomas Zurbuchen keşif üzerine, “Mars bize yola devam etmemizi ve yaşam için delil aramaya devam etmemizi söylüyor” dedi.
Bir başka gökyüzü
Mars’taki gökyüzü manzarasının Dünya’dakinden oldukça farklı olduğunu tahmin edebiliyorduk. Geçmişte Viking kondularından Opportunity’e kadar farklı uzay araçlarının çektiği görüntüler bizlere Kızıl Gezegen’in buluttan arınmış semalarını göstermişti. Curiosity ise tek kelimeyle göz alıcı Mars günbatımlarını izlememizi sağladı.
Tabii en ilginç detay, Kızıl Gezegen’de günbatımlarının mavi olması. Neden mi?
Kısmı uydu tutulmaları
Mars’ın her ikisi de patatese benzeyen iki küçük uydusu var: Deimos ve Phobos. Deimos gezegeni her 30.3 saatte turlarken, Phobos’un bir günü 7.65 saat sürüyor. Yakın yörünge süreleri, birçok tutulma anlamına geliyor.
Curiosity’nin gözlemlediği manzalarda görüldüğü gibi iki küçük uydu Mars üzerinde küçük ve muntazam bir daire değil ama çok köşeli bir gölge oluşturuyor. İki küçük kozmik taş parçası, Güneş’in önünden geçerken hiç alışık olmadığımız görüntüler sunuyor.
Curiosity’nin başarıları sadece 7 önemli keşifle sınırlı değil. Mars kaşifi bugüne dek gönderdiği binlerce yüksek çözünürlüklü fotoğraf, Güneş Sistemi’nde Dünya dışındaki bir gezegene hiç olmadığı kadar yakından bakmamızı sağladı. Bugün yüz milyonlarca insan uzay keşfi vizyonu ile geleceğe ait hayaller kuruyor ve Mars’ta yaşamayı hayal ediyor. Bu süreçte inanılmaz bir katkıdı olan Curiosity, Opportunity gibi bir efsane olacak ve muhtemelen bir gün Mars’taki bir müzede sergilenecek.
Teşekkürler Curiosity.