2020’nin her anlamda tuhaf bir yıl olduğunu gözler önüne seren bir diğer beklenmedik gelişme, ahtapotların balıklara durduk yere yumruk attığının gözlemlenmesi oldu.
Araştırmacılar, Kızıl Deniz’de yapılan gözlemlerde ahtapotların çevrelerindeki balıklara yumruk salladığını (daha doğrusu kollarını savurduğunu) tespit etti. Beklenmedik davranışın, farklı türler arasındaki rutin çatışmadan değil ancak başka bir sebebe dayandığı düşünülüyor.
Bilim insanlarının “aktif yerdeğişimi” olarak adlandırdıkları anti-sosyal balık tokatlama davranışı, balık ve ahtapotların toplu halde avlanmaya çalıştığı esnada yaşanıyor.
Lizbon Üniversitesi’nden Eduardo Sampaio, “Ahtapotlar ve balıklar birlikte avlanır ve bir diğerinin morfoloji ve avlanma stratejisinden fayda sağlarlar… Karmaşık avlanma ortaklarının dahil olması, ortaya konan çaba ve elde edilenlerin dengesiz bir şekilde dağıldığı ortam oluşturabilir” ifadesini kullandı. Sampaio’nun deyimiyle, bu durum “ortakların kontrol edilmesi gereken bir mekanizmanın” ortaya çıkmasını tetikliyor.
Sampaio ve meslektaşları, ahtapot ve balıklar arasında oluşan bu davranışı açık büfede yemek kapmaya çalışan insanların birbirine dirsek atmasına benzetiyor. Ahtapotlar söz konusu olduğunda, av ortaklarına yönelik kontrol mekanizması çok daha sert beliriyor. Araştırma makalesinde, “Yemek kapma yarışında tepkili bir davranış gösteren ahtapot spesifik bir balık ortağına doğru kolunu savurarak yumruk olarak nitelediğimiz darbe atıyor” ifadesi kullanıldı.
Sampaio ve meslektaşları gözlemlerini Kızıl Deniz’de Octopus cyanea ve aralarında Sargocentron caudimaculatum, Epinephelus fasciatus ve Variola louti bulunan birçok balık türü üzerinde gerçekleştirdi. Kızıl Deniz’in yanı sıra farklı bölgelerde farklı ahtapotlar üzerinde de gerçekleştirilen gözlemler, yumruk atmanın türler arası etkileşimde “net bir tepki” olarak belirdiğini gösterdi.
Araştırmada, “Ekolojik bakış açısından, bir balık ortağını yumruklamak ahtapota küçük bir enerji maliyeti çıkarırken eşzamanlı olarak hedeflenen balık ortağı üzerinde de bir maliyet doğuruyor” denildi.
Öne sürülen hipoteze göre, yumruk balıkları hizaya getirmenin yanı sıra avdan caydırma ve sürü içindeki konumlarını düzenlemeyi amaçlıyor. Dahası, balıkların tamamen avdan uzaklaşmasını da sağlayabiliyor.
“Sırf Öfkeden Yumruk Atıyor Olabilirler”
Araştırmacılara göre ahtapotların balıklara yumruk atmasının farklı sebepleri de olabilir. Balıklar aslında ava katkıda bulunmak yerine talan amaçlayan parazit rolü üstleniyor olabilirler. Ahtapot, aslında yemek için rekabet içine girdiğinden dolayı veya ava daha iyi erişim sağlamak için balığı aradan çıkarmak amacıyla yumruk atıyor olabilir.
Öte yandan, yumruk savurmanın pratik sebeplerden kaynaklanmadığını gösteren gözlemler de yapıldı. İki gözlemde, ahtapotların ani yumruklama davranışını avlarını korumak için yapmadığı anlaşıldı. Bu gözlemler için iki olasılık öne sürüldü. Birincisi, fayda bir kenara koyuluyor ve ahtapot sırf sinirinden balığa yumruk savuruyor. Bu davranışın maliyeti de balığa yansıyor. İkinci senaryoda ise karşılıklı faydanın istenen sürede sonuç vermemesinden memnuniyetsiz olan ahtapot işbirliğini canlandırmak adına balığı hizaya getiriyor.
Araştırmacılar, Ecology dergisinde yayınlanan araştırmalarında gözlemlenen yumruk atma davranışının sebeplerinin anlaşılması için birçok yeni gözlem yapılması gerektiğini not düştü. Gelecekte yapılacak nitel analizler ışığında çok türlü avlanma ortamlarında imtiyazlı ahtapotlar ile balık ortakları arasındaki ilişkinin özellikleri ve bireysel dinamiklerin sosyal ağlar aracılığı ile nasıl düzenlendiğine dair yeni sorular incelenecek.