Cep telefonları dünya çapında milyarlarca kişi tarafından kullanılıyor. Her kıtada, her ülkede ve her şehirde bulunuyor. Bu da, salgın hastalıkların yayılmasında bir rol oynayabilecekleri anlamına geliyor.
Cep telefonlarının bakteri ve virüs gibi bulaşıcı patojenleri nasıl taşıdıkları üzerine yapılan araştırmaları gözden geçiren bilim insanları, telefonların salgın ve pandemi zamanlarında ”Truva atı” haline gelebileceğini belirtti.
Cep telefonlarının patojenleri taşıması ciddi bir sağlık sorunu oluşturabilir. Risk, toplum içinde bulaşıcı patojenlerin tıbbi ve gıda ürünlerinin işlendiği tesisler dahil olmak üzere iş yerleri, toplu taşıma, yolcu gemileri ve uçaklarda telefonlar ile yayılabilmesidir.
Son zamanlarda cep telefonları biyogüvenlik perspektifinden büyük ölçüde ihmal edilmiş olsa da, COVID-19 pandemisinden sorumlu yeni koronavirüs ve SARS-CoV-2 gibi virüslerin yayılmasına sebep olmaları muhtemeldir.
Araştırmalar ne gösteriyor?
Bilim insanları, cep telefonlarında bulunan mikropları analiz eden geçmişteki tüm bilimsel makaleleri gözden geçirdi. Sonuçlar, Journal of Travel Medicine and Infectious dergisinde yayınlandı.
2005-2019 yılları arasında dünyanın 24 ülkesinde yürütülen 56 çalışma, yapılan yeni araştırmanın kriterleri ile uyumluluk gösterdi. Çalışmaların çoğu telefonlarda bulunan bakterileri ve birkaçı da mantarları inceledi. Genel olarak, cep telefonlarının ortalama %68’inin patojenler ile kirlendiğini anlaşıldı.
Birçok çalışma sadece belirli bakteri türleri tanımlanmayı amaçlandığından, bu sayının gerçek değerden daha düşük olması muhtemel.
Çalışmaların tamamı SARS-CoV-2’nin ortaya çıkmasından önce tamamlandı. Yani, cep telefonlarının yeni koronavirüsü taşıma olasılığı test edilmedi. Virüsleri test etmek oldukça zorlayıcı olduğu gibi bu konuya yönelik tek bir çalışma bulunabildi (söz konusu deneyler özellikle SARS-CoV-2 ve diğer koronavirüsleri içeren RNA virüsleri grubu için oldukça zor).
Bazı çalışmalar sağlık çalışanlarının ve toplum içindeki kullanıcıların telefonlarını karşılaştırdı. Sonuçlar, kirlenme düzeyleri arasında önemli bir fark bulamadı.
Sağlık ve biyogüvenlik için anlamı nedir?
Kirlenmiş cep telefonları ciddi bir biyogüvenlik riski oluşturarak patojenlerin kolayca sınırları geçmesine izin verir.
Virüsler yüzeylerde saatler, günler hatta haftalarca yaşayabilir. Eğer bir kişiye SARS-CoV-2 bulaşmışsa, cep telefonlarının kirlenmesi muhtemeldir. Bu şekilde virüs doğrudan veya dolaylı temas yoluyla telefondan başka insanlara yayılabilir.
Cep telefonları ve diğer dokunmatik ekran sistemleri -havaalanı check-in gişeleri ve uçuşta eğlence ekranları gibi- COVID-19’un dünya çapında hızla yayılmasına katkıda bulunmuş olabilir.
Neden telefonlar bu kadar sık kirleniyor?
Telefonlar ideal hastalık taşıyıcılarıdır. Onlarla düzenli olarak konuşuruz, damlacıklar aracılığıyla mikroplar bırakıyoruz. Yemek yerken onları sürekli yanımızda bulunduruyoruz ve mikropların gelişmesine yardımcı besinlerin birikmesine yol açıyoruz. Birçok insanın telefonlarını banyoda ve tuvalette de kullanması, kirlenme riskini artırıyor.
Telefonlar mikroplara maruz kalmasına rağmen, birçoğumuz onları hemen hemen her yere taşıyoruz: Evde, işte, alışverişteyken, tatillerde… Ceplerde veya çantalarda taşındıklarından ve nadiren kapatıldıklarından patojenlerin hayatta kalmasına yardımcı olan sıcaklık kontrollü bir ortam oluşmuş oluyor. Bunun üzerine, nadiren temizler veya dezenfekte ederiz.
Henüz resmi olarak yayınlanmayan veriler, insanların dörtte üçünün telefonlarını hiç temizlemediğini gösteriyor.
Bu ne anlama geliyor: Telefonunuzu temizleyin
Devlet kurumları etkili el hijyeni için temel uygulamalar hakkında kılavuzlar sunarken, cep telefonlarının veya diğer dokunmatik ekran cihazlarının kullanımıyla ilgili uygulamalara daha az odaklanmaktadır.
İnsanlar her gün ortalama üç saat cep telefonlarına dokunuyor, süper kullanıcılar günde beş binden fazla kez telefonlarına dokunuyor. Ellerin aksine, mobil cihazlar düzenli olarak yıkanmaz.
Uzmanlar toplum sağlığı için, cep telefonları ve diğer dokunmatik cihazları dezenfeksiyonunu teşvik etmek amacıyla halkın bilinçlendirilmesi kampanyaları ve diğer uygun önlemlerin uygulanmasını tavsiye ediyor. Bu çaba olmadan, el yıkama halk sağlığı için yetersiz olabilir.
Bilim insanları, cep telefonlarının ve diğer dokunmatik ekranı olan cihazların %70 izopropil alkol spreyi veya başka dezenfeksiyon yöntemleri kullanılarak her gün temizlenmesi gerektiğini belirtiyor. Bu temizleme süreçleri, özellikle gıda işletmeleri, okullar, barlar, kafeler, bakımevleri, yolcu gemileri, havaalanları ve sağlık hizmetleri gibi kilit servis sektörlerinde uygulanmalıdır.
Bunları her zaman yapmalıyız fakat özellikle mevcut COVID-19 salgını gibi ciddi bir salgın hastalık sırasında dikkat etmeliyiz.