Bilim insanları tarafından yapılan analizler, 1970’li yıllardan bu yana birçok balık türü ile deniz memelilerini etkileyen parazit kurdunun 238 katına çıktığını gösterdi.
Maalesef tüm okyanuslardaki canlıların sağlığını ve deniz mahsüllerinin kalitesini ciddi ölçüde etkileyen bir sorun -yine- geç fark edildi. Yarım asır öncesine uzanan araştırmaların modern araştırmalar ile bir araya getirildiği çalışmada, balık, mürekkep balıkları, balinalar, yunuslar ve diğer deniz canlılarını etkileyen parazit kurdunun 238 katına çıktığı anlaşıldı.
Anisakis simplex olarak bilinen ve mezgitten balinalara kadar çiğ deniz mahsüllerinde saklanan parazit, insanlar tarafından yendiği zaman gıda zehirlenmesine neden olabiliyor. Ancak balinalar ve yunuslar gibi deniz memelileri için daha büyük risk teşkil ediyor.
Deniz biyoloğu Chelsea Wood, balıkçılık sektörünün parazitin ne kadar arttığını muhtemelen fark etmediğini, yine de gıda temizlik sürecinin ardından sindirilme oranının düşük olduğunu belirtti. Sıkça suşi yediğini belirten Wood, bu gıdanın da tehdit arz etmediğini düşünüyor. Öte yandan suşi olarak karşınıza çıkan canlılar için büyük bir sıkıntı söz konusu. Wood’a göre deniz canlılarındaki bağırsak kurtları popülasyonlarının azalmasına neden olan etkenlerden biri.
Deniz memelileri azalırken deniz aslanları artıyor
1962 ile 2015 arasındaki 123 bilimsel makalenin incelenmesi ile yapılan çalışmalada, Anisakis parazitinin deniz canlılarında görülme miktarının ciddi ölçüde arttığı belirtildi. Artış şu şekilde ifade edilebilir: 50 yıl önce 100 deniz memelisinde bir parazit bulma ihtimali bile çok düşükken, şu an yakalanan her bir memelide en az bir parazit bulunuyor.
Parazitin nasıl bu kadar artış gösterdiğinin cevabı, deniz memelilerini korumak için hayata geçirilen yerel ve uluslararası yasalarla bağlantılı olabilir. ABD’de deniz memelilerini koruma yasası 1972’de hayata geçerken, 1980’lerde balinaları korumak adına belli uluslararası düzenlemeler getirildi.
Tuhaf olan, tüm deniz memelisi parazitlerinin artış göstermemesi. Pseudoterranova adı verilen ve balıklar, deniz aslanları ile fokları etkileyen benzer bir parazitin oranı yıllar boyu sabit kaldı. Ancak aşırı avlanma nedeniyle balinaların sayısı azalırken deniz aslanlarının sayıları arttı. Haliyle parazit miktarlarının zıt şekilde büyüme göstermesi gerekirdi.
İnsanlık için kötü olan, parazitlerin nasıl artış gösterdiğinin bilinmemesi. Bir yandan Anisakis’in artışı deniz ekosisteminin güçlendiğine işaret ediyor olabilir. Öte yandan beyaz başlı yunus (Cephalorhynchus hectori) gibi nesli tükenme riski altındaki canlılar için artan bir tehdit söz konusu.
Bir diğer ihtimal, okyanuslardaki ekosistemi ciddi şekilde tahrip eden insan kaynaklı faaliyetler. Anisakis artan balıkçılık, deniz kirliliği ve iklim değişikliği nedeniyle mi artıyor, yoksa kendisine yaşam alanı sunan bir türe, popülasyona mı sarıldı?
Wood, parazit türlerinin nasıl ve ne kadar çoğaldığını daha iyi anlamak için daha fazla araştırmanın gerekli olduğunu belirtiyor. Anisakis’in artış gösterdiği Arktik’te bile parazitlerin miktarı ve neden olduğu hastalıklar hakkında uzun dönemli kayıtlara sahip değiliz. Bu sebeple, parazitlerin dağılımı ve ileride hangi canlıları ne kadar etkileyeceklerini de öngöremiyoruz.
Wood, Anisakis’in insan sağlığına çok ciddi bir risk oluşturmadığını ve daha riskli parazitlerin bulunduğunu belirterek teselli arıyor. Anisakis’in sessiz sedasız yüzlerce kat çoğaldığını ve bu esnada uyuduğumuzu anlatan araştırma, Global Change Biology dergisinde yayınlandı.