Dünya nüfusunun 7’de 1’ine ait bilgileri toplayan Facebook, sahip olduğu veri kapasitesi ve yatırım gücüyle hızla sosyal ağ tanımından sıyrılıyor ve birçok şirketi bünyesinde barındıran bir holdinge dönüşüyor. Teknoloji dünyasının rekorunu kıran WhatsApp anlaşmasının ardından en son hamlesini Oculus ile yapan Facebook, yapay zeka ve mesajlaşma derken, görsel gerçekliğe de el attı. Gelinen noktada, bir nefes alıp teknoloji devinin gelecek için çizdiği planlara göz atmak, sosyal medyanın da nereye gittiğini anlamamıza yardımcı olabilir.
Facebook CEO’su Mark Zuckerberg, 2012’de Instagram için 1 milyar dolar ödeyeceklerini açıkladıktan sonra, “Bir daha böyle bir satın alım yapmayı düşünmüyoruz” ifadesini kullanmıştı. Aradan tam olarak iki yıl geçmedi ki, Facebook’un satın alımları toplamda 20 milyar doları geride bırakmış durumda. Zuckerberg’in sözünden çark etmesine neden olan ana etken açıkça ortada: Bilgi. Bu bilgi o kadar büyük miktarda ki, dünyanın en geniş veri havuzundan birine dönüşen Facebook’un geleceği adına geri çevirmesi mümkün olmayan yatırım fırsatları sunuyor. Facebook’un aklından geçenleri sıralamadan önce, Büyük Veri devriminin açtığı kapıdan içeri göz atmak gerekiyor.
Birçoğumuzun haberi yok ama Facebook 12 Kasım 2013 tarihinde 178’inci ‘müşteri profili çıkarma’ uygulaması için patent aldı. 1 milyar 189 milyon kullanıcıdan elde edilen bilgileri filtreden geçiren uygulamalardan 178’incisi, ‘sosyal medya ağındaki üyelerin hane gelirini çıkarmak için’ kullanılacak. Facebook programcıları Justin Voshkuhl ve Ramesh Vyaghrapuri, 2004’ten bu yana toplanan bilgileri analiz edecek teknolojiye artık ulaştıklarını ve insanların davranışını belirleyerek onu yönlendirecek seviyeye erişmek üzere olduklarını belirtti. Facebook, doğumunuzdan özel ilişkilerinize kadar her detayı dakikası dakikasına bilmekle kalmayacak, paylaşacağınız tek bir fotoğraftan ruh halinizi okuyarak size tepki verecek.
Son derece kapsamlı bir çalışma içinde olan Facebook, veri toplama ve analizi dışında iş performansını da artırmaya büyük önem veriyor. Bu üç başlık altında, Facebook yönetim kurulunun aklından geçenleri özetleyebiliriz:
1- Giderek büyüyen veri havuzu
Yüzde 72’si aktif olmak üzere her gün 30 milyar civarında mesaj atan 450 milyondan fazla WhatsApp kullanıcısı için 19 milyar dolar ödeyen Facebook, kendisiyle yarışan bir veri havuzunun sahibi oldu. Yeni uygulama ve içerik geliştiremeyen Facebook, Instagram gibi bağımsız kalacak WhatsApp ile mobil gelirini güvence altına alma çabasına devam eden bir holdinge dönüşürken, birçok analiste göre hala net bir iş modeli oluşturamamanın sıkıntısını çekiyor. Ancak teknoloji devi yemeye doymadığı kullanıcı bilgileriyle yaptığı anlaşmadan memnun.
2- Yapay zeka laboratuvarları
İkisi ABD, biri Londra’da olmak üzere üç yapay zeka laboratuvarı kuran ve başına New York Üniversitesi’nden Profesör Yann LeCun’u geçiren Facebook, bir gün makinelerin zihnini oluşturacak derin öğrenme algoritmaları sayesinde ruhunuzu okuyacak. Yüklediğiniz fotoğraflar anında kimlik analizine tabi tutulacak, mimikleriniz ruh halinizi, arka plandaki detaylar ise nelerle meşgul olduğunuzu gösterecek. Fotoğrafı yüklediğiniz andan itibaren ne yemek ne dinlemekten, nasıl bir ilişki yaşamak istediğinize kadar tüm öneriler uygulama ve reklam olarak önünüze dökülecek.
3-Görsel gerçeklik
Facebook’un 2 milyar dolar ödeyerek satın aldığı Oculus, video oyunlarını 3D tecrübeye çeviren Oculus Rift adındaki başlık setiyle biliniyor. Ancak Facebook’un görsel gerçeklik deneyimi oyundan çok, gerçek hayattaki sosyal etkileşimleri ve iş performansını artırmayı hedefliyor. Zuckerberg, blog sayfasından yaptığı açıklamada, ‘yazışarak veya görüntülü sohbet etmenin ötesine geçerek, insanlarla sınırsız bir alan ve tecrübe paylaşımına kapı açmak istediğini’ belirtiyor. Kısaca, sosyal medya tarayıcınızdan çıkarak etrafınızı saran bir 3D platforma dönüşebilir, iş görüşmelerinizi, doktorla randevunuzu ve üniversitedeki dersinizi 3D bir video oyununa çevirebilirsiniz. Facebook, sosyal etkileşimleri video oyun konseptinde dönüştürmeyi amaçlarken, iş performansını da Oculus’un sunacağı teknolojilerle artıracak. Öte yandan, Minecraft’in yaratıcısı Markus Persson’un Oculus ile ortaklığı iptal etmesi, Facebook’un bir süre oyundan uzak kalacağı anlamına geliyor.
4- Facebook kasabası
Google’ın Bay View, Apple’ın uzay kampüsü ve Amazon’un üçlü cam kubbeleri gibi, Facebook’un da yeni kampüs planları var. 58 bin metrekarelik Anton Menlo adı verilen 394 haneli kasaba, iş performansını artırmak için Facebook’un ana planını oluşturuyor. Çalışanların ofisine yürüme mesafesinde bulunacak kasabanın, ofislere açılan yeraltı tüneli bile içereceği söyleniyor.
5-Sosya Ağ Araması
Foursquare ve Yelp gibi uygulamaların özelliklerini barındıran Sosyal Ağ Araması (Graph Search), Zuckerberg’in gelecek vaat eden projelerinden. Geliştirilme süreci bir yıldan fazladır devam eden uygulama, bilgi analiz sisteminin çarkları dönmeye başladığı zaman Facebook dünyasında arayacağınız her soruya cevap bulacak. Örneğin, ‘Sevgilimin eski sevgilileri kim?’
6- Herkese bedava internet
Zuckerberg’in Ağustos 2013’te açıkladığı internet.org projesi, Facebook’un erişemediği 5 milyar insana daha internet ulaştırmayı planlıyor. Zuckerberg, ekonomik adaletsizliğin kabul edilemeyeceğini ve her ne kadar kendileri için karlı olmasa da, herkese internete erişim hakkı sunmak istediklerini belirtmişti. Facebook, balonlarla internet taşımayı planlayan Google’a benzer projelere soyundu bile. Amaç, küresel ve yerel ortaklıkların yanı sıra, insansız hava araçlarıyla fakir ülkelere internet sağlamak. Nokia ile Ruanda’daki cep telefonu operatörleriyle çalışan Facebook, düşük bütçeli telefonlarla interneti yaygınlaştırmak isterken, uzun süreli erişimi insansız hava araçlarıyla sağlamak istiyor. Titan Aerospace firmasını 60 milyon dolara satın almaya hazırlanan Facebook, güneş enerjisiyle 5 yıl boyunca havada kalabilen uçaklar sayesinde fakir ülkelere internet taşımayı amaçlıyor.
İnsani amaçlar, sosyal etkileşim, artan yaşam standartları ve dahası, Facebook’un geleceğine giden yolda beliren itici güçler olarak beliriyor. Madalyonun öteki yüzü ise zamanla içinden çıkmamızın mümkün olmadığı sistemin ufak bir parçasını gösteriyor. Doğallıklarından vazgeçen insanlar, Facebook, Google, Amazon ve Microsoft gibi devlerin çizdiği geleceğe hazırlanıyor. Hem de kayıtsız şartsız olarak.