Güneş yine ‘ateş püskürdü’

25’inci Güneş Döngüsü’ne bir türlü giremeyen Güneş, dinmek bilmeyen patlamalarına bir yenisini ekledi. 6 Mayıs’ta yaşanan X-sınıfı kategorisindeki patlama, 2015’in en güçlü Güneş fırtınalarını doğurdu.

Güneş’in Aktif Bölge 2339 (AR2339) adı verilen lekesinde yaşanan patlama, Pasifik bölgesinde geçici olarak radyo sinyallerinin bozulmasına neden oldu. 5 Mayıs’ı 6 Mayıs’a bağlayan gece TSİ 01.11’de yaşanan patlamanın, en güçlü kategori olan X-sınıfı olduğu belirtildi.

NASA Güneş Dinamikleri Uydusu (SDO), her zaman yaptığı gibi patlamanın görüntülerini yakalamayı başardı. Oluşan kozmik fırtınalar güçlü olsa da Dünya’yı korkutulduğu kadar etkilemedi. ABD Uzay Hava Tahmini Merkezi’nden (SWPC) yapılan açıklamada, Güneş’in doğusunda yaşanan patlamanın konum dolayısıyla Dünya’yı fazla etkilemediği belirtildi.

NASA, SOHO uzay aracından alınacak görüntülerle Güneş fırtınasının, taç küre atımıyla (CME) bağlantılı olup olmadığı belirlenecek. Güneş’i taçküresinde meydana gelen dev patlamaları temsil eden CME, yıldızın yüzeyinden çok büyük miktarda gazın uzaya saçılmasına neden oluyor. Manyetik alanlarda patlamanın etkisiyle geçici olarak genişliyor.

Farkı ne?

CME, uzay boşluğuna saatte milyonlarca kilometre hızla yüklü parçacık saçılmasına neden oluyor. Güneş fırtınalarında ise yüksek enerjili radyasyon ortaya çıkıyor.

Taç kütle atımlarının Dünya’ya ulaşması, ilk başta yörüngedeki uyduların geçici veya süresiz devre dışı kalmasına neden olabileceği gibi, yerdeki enerji şebekelerine hasar verebiliyor.

Kategorilerine göre patlamalar

Güneş’te 1 Ocak 2013’e girilen saatlerde yaşanan patlama, Dünya’nın tam 20 katı büyüklüğünde bir kozmik materyal kütlesinin uzaya yayılmasıyla sonuçlandı.

NASA’nın yaptığı açıklamaya göre, ‘yılbaşı patlaması’ Güneş’in yüzeyinden 257,495 kilometre öteye saçıldı. Dünya’nın çapı ise 12,714 kilometre.

Güneş patlamaları (hatta parlamaları) üç kategoride değerlendiriliyor. C en zayıf, M orta dereceli, X ise en güçlü patlamaları temsil ediyor. X sınıfı patlamalar, M’den 10 kat daha güçlü. 6 Mayıs’ta yaşanan patlama, X2.7 şiddetinde gerçekleşti. Yılın ilk ciddi Güneş olayı Mart ayında yaşanan X2.2’lik patlamaydı.

SWPC, 2015 süresince Güneş’te yeni ve güçlü patlamalar yaşanmasını bekledikleri uyarısında bulundu. Yörüngede 500 civarında uydusu olan bir ülke için endişelenmek gayet doğal…

Güneş döngüsü ertelendi

Güneş’in öfkesini belirleyen en önemli faktör, 11 yılda bir ‘restart’ (yeniden başladığı) varsayılan Güneş döngüsü. 19. yüzyıldan bu yana elde edilen bilgilere göre, patlamaların yaşandığı Güneş lekeleri her 11 yılda bir yenileniyor. Bu süre içinde güneş lekelerinin her 5,5 yılda bir maksimum ve minimum yaşadığı kabul ediliyor.

Gökbilimciler 24’üncü Güneş Döngüsü’nün 2013’te sona ereceğini tahmin ediyordu ancak 25’inci dönemin başlangıcının 2021 veya 2022’ye ertelenmesi bekleniyor. Çünkü Güneş durulmuyor.

25’inci Döngü’nün, 1645-1715 arasında yaşanan ve Güneş’in en sakin dönemi olan 70 yıllık sürece benzeyeceği düşünülüyor. 2020’lere gelindiğinde, uyduların bir buzdolabı ile mikrodalga fırın boyutuna inmesi bekleniyor. Bu bilgilerden yola çıkarak az maliyetli bir strateji belirlemek faydalı olabilir.