Yerini gelecek yıl James Webb Uzay Teleskobu’na (JWST) bırakmaya hazırlanan Hubble, bugüne dek rastlanan en ilginç dış gezegenlerden birini ortaya çıkardı. Aslında güncelleme yaptı desek daha doğru olur. Yeni veriler, 2008’de keşfedilen dev bir dış gezegen aslında yeni bilgiler sundu.
Dünya’dan yaklaşık 1,400 ışık yılı mesafede, Arabacı (Auriga) takımyıldızında yer alan WASP-12b, ‘sıcak Jüpiter’ sınıfına giriyor. Gaz devi yıldızına çok yakın olduğu için yüzey sıcaklığı 2538 dereceye kadar çıkıyor. Aşırı sıcaklar, gezegenin gün gören yüzünde moleküllerin birçoğunun buharlaşarak yok olmasına neden oluyor. Sonuç olarak WASP-12b atmosferinde bulut oluşumu yaşanmıyor ve yıldızdan gelen ışınlar doğrudan hidrojen atomları tarafından emilerek ısı enerjisine dönüşüyor.
Kısaca karşımızda dev bir cehennem topu bulunuyor. Araştırmada yer alan McGill Üniversitesi’nden Taylor Bell, “Bu kadar karanlık bir dış gezegen bulmalarının kendilerini şaşırttığını, sıcak Jüpiter’lerin genelde ışığın yüzde 40’ını yansıttığını” belirtti.
Yıldızlardan daha sıcak ‘dev Jüpiter’ keşfedildi
Madalyonun öteki yüzünde durum farklı
WASP-12b, yıldızına kütleçekim kilidi ile bağlı. Ay-Dünya arasında olduğu gibi bu durum, gezegenin bir yüzünün sabit olarak yıldıza dönük olmasına sebep oluyor. Bir tarafı sürekli kavrulurken, diğer tarafı ebedi gece karanlığına bürünüyor. WASP-12b’nin karanlık yüzü, aydınlık tarafına kıyasla en az 1,000 derece daha soğuk. Bu sayede su buharı bulut oluşturabiliyor. Hubble’ın geçmişte yaptığı gözlemler, WASP-12b’nin gece kısmında su buharı ve oluşturduğu hafif sise ait izler de yakalamıştı.
Yakın dönemde keşfedilen birçok sıcak Jüpiter gibi WASP-12b de son derece talihsiz bir gezegen. Yıldızına sadece 3,2 milyon kilometre mesafede ve bir yörüngeyi bir günde tamamlıyor (Dünya-Güneş mesafesi 150 milyon kilometre).
WASP-12b’nin keşfiyle “sıcak Jüpiterlerin ne kadar çeşitli olabileceğini” gördüklerini söyleyen Bell, bu gezegenlerin sıcaklıklarının 2,500 veya 1,000 derece arasında değiştiğini de ekledi. Bugüne dek yapılan araştırmalar, rügarların gündüz-gece tarafı arasındaki ısı farkını kapamakta da yetersiz kaldığını gösterdi. WASP-12b, buna iyi bir örnek.
WASP-12b’nin yıldızından ne kadar ışık emdiği, Hubble’ın üzerindeki Imaging Spectrograph donanımı sayesinde anlaşıldı. Hubble bu donanım sayesinde, bir dış gezegen yıldızının önünden geçerken oluşan izden yola çıkarak yıldız parlaklığındaki değişimi tespit edebiliyor. Değişim, gökbilimcilere gezegenden ne kadar ışın yansıdığı hakkında bilgi veriyor. WASP-12b’nin hiç ışık yansıtmaması, ‘karanlık cehennemin’ neredeyse tümünü yuttuğu anlamına geliyor.
Parlayan su atmosfere sahip sıcak Jüpiter keşfedildi
Uzay teleskoplarının gözdesi
WASP-12b ilk olarak 2008’de keşfedilmiş, Hubble’ın yanı sıra Spitzer ve Chandra gibi uzay teleskoplarıyla yapılan gözlemlere dayanan ilk araştırma 2010’da yayımlanmıştı. O dönem, gezegenin kayalık olabileceği ve hatta ‘elmas örtüsüyle’ kaplı olduğu düşünülmüştü. Gezegenin yıldızına çok yakın olmasından dolayı yıldızı tarafından yutulduğu belirtilmişti. Hubble’ın Cosmic Origins Spectrograph (COS) cihazı, WASP-12b’den yıldızın üzerine dökülen materyal tespit etmişti (2010’da yazdığım habere bakmak isterseniz tıklayın).
Karanlık cehennem WASP-12b hakkındaki en son araştırma Astrophysical Journal Letters dergisinde yayımlandı. Araştırmadaki bir diğer ilginç bilgi, gezegenin bir renk yaymadığı ancak ısıdan dolayı kırmızı renkte parladığı şeklinde. Yakın zamanda keşfedilen HD 189733b adlı dış gezegen ise maviye kaçan bir renk saçıyordu.
Evren’de birbirinden ışıltılı ve dumanlar saçan kaç tane gezegen olduğunu düşünmeye çalışmak bile zor.