Gökbilimciler, Jüpiter yörüngesinde bugüne dek bilinen ilk “Jüpiter Trojan” nesnesini bulduklarını açıkladı. Gök cismine 2019 LD2 adı verildi.
Jüpiter Trojan adı verilen bir gök cismi olabilmek için iki özellik gerekiyor: Birincisi ne asteroit ne de kuyrukluyıldız olmak. İkincisi Jüpiter’in yörüngesinde park etmiş olmak.
Her iki özelliği de içeren 2019 LD2, bilinen ilk “aktif” Jüpiter Trojanı olma özelliğine sahip. Trojanlar, Jüpiter ile aynı yörünge rotasında yer alan büyük bir asteroit grubunu temsil ediyor. 2019 LD2 hariç hepsinin ortak bir özelliği var: Ölü denecek kadar durağanlar. Gözlemler, 2019 LD2’nin kuyrukluyıldız benzeri kuyruğu ile bu tanımın çok dışına çıktığını ortaya koydu.
Küçük boyutlu gök cisimlerini genelde asteroit veya kuyrukluyıldız olarak biliyoruz. Asteroidler genelde sıkıcı ama gizemli olsa da, kuyrukluyıldızlar Güneş’e yaklaştıkları zaman uçucu elementlerini dışa salıyor. Ortaya, sürüklenen gök taşından uzayıp giden gazların oluşturuyor kuyruk beliriyor.
Yukarıdaki tanımın arasında kalan “aktif asteroidler” de söz konusu. En iyi bilinenler arasında, 6748 Gault yer alıyor. Mart 2019’da, Hubble Uzay Teleskobu kontrolden çıkan asteroidin birden çok kuyruk saçtığı bir anın görüntüsünü elde etmişti.
Jüpiter’in tek aktif asteroidi
Adından da anlaşılacağı üzere geçtiğimi yıl tespit edilen 2019 LD2, Hawaii Üniversitesi’nin Dünya’ya Yakın Nesneler’i (NEO) tarayan ATLAS projesinde ortaya çıkarıldı. İlk görüldüğünde kuyrukluyıldız benzeri bir gök cismi olduğu düşünüldü. 2019 sonunda gerçekleştirilen ikinci kapsamlı gözlemlerin ardından 2019 LD2’nin aktif olduğu gaz ve tozdan oluşan kuyruğundan anlaşıldı.
Jüpiter, asteroid bolluğu çeken bir gezegen olsa da bu tür keşif son derece istisnai. Gaz devi biri önünde, birisi de arkasında olmak üzere yörünge rotasında iki dev asteroid kümesi barındırıyor. Jüpiter, sayısız asteroidini devasa çekim kuvveti ile milyarlarca yıl önce kendisine doğru çekti. 2019 LD2, gezegenin önünde yer alan asteroid kümesinde bulunuyor.
2019 LD2’nin keşfi oldukça ilgi çekici çünkü Jüpiter’in yörünge rotasında ilginç olaylar yaşanıyor olabileceğine işaret ediyor. Trojan asteroidleri çok yaşlı oldukları için yüzeylerinin uzaya hiçbir element saçamayacak kadar kuru olduğu düşünülüyor. Araştırmada yer alan Belfast Üniversitesi’nden Alan Fitzsimmons, “Trojan asteroidlerinin yüzeyleri altında buz-su bulundurduklarını düşünüyoruz ancak bugüne kadar buna dair delil elde edememiştik… ATLAS verileri ise bu düşüncenin doğru olabileceğine işaret ediyor” dedi.
Yüzeyin altındaki buz-suyun nasıl yüzeye çıktığı sorusuna iki basit olasılık cevap verebilir: Asteroid yüzeyinde yaşanan bir heyelan veya bir diğer gök cismi ile yaşanan çarpışma. Bir diğer olasılık, 2019 LD2’nin uzun bir yolculuğun sonunda bulunduğu yere gelmiş olması ve yolculuk esnasında uçucu materyaller toplaması.