NASA Perseverance keşif aracı, TSİ 14:50’de Cape Canaveral, Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden ateşlendi. Perseverance, 18 Şubat 2021’de Mars yüzeyine iniş yapacak.
NASA’nın 2.4 milyar dolarlık yeni Mars görevini temsil eden Perseverance, Atlas V roketi ile başarıyla Kızıl Gezege’e ateşlendi. Perseverance, tek ve nihai bir soruyu cevaplamak için Mars’a gönderildi: Bir zamanlar Kızıl Gezegen’de yaşam var mıydı?
NASA Jet İtki Laboratuvarı’ndan (JPL) Ken Williford, Perseverance görevi hakkında, “Stratejimiz zamanda çok geriye bakmak. Dünya ve Mars’ın birbirine benzedikleri zamanı görebilmek” ifadesini kullandı. Williford, Mars’ın antik jeolojik yapılarını inceleyerek evrendeki yerimizi daha iyi anlayabileceğimizi belirtti. Daha da önemlisi, bazı kritik soruların cevabını bulabiliriz: Yalnız mıyız? Her zaman yalnız mıydık?
Jezero Krateri, dört yıl süren hummalı analizlerin ardından Perseverance keşif aracının iniş noktası olarak belirdi. Ancak 49 kilometre genişliğindeki krateri keşfetmek hiç de kolay olmayacak. Tıpkı Ağustos 2012’de Curiosity’nin yaşadığı gibi Perseverance Mars atmosferinde nefeslerin tutulacağı 7 dakikalık bir dalış gerçekleştirecek. Mars’a alçalma esnasında bir ısı kalkanı, bir paraşüt, bir navigasyon sistemi ve bir gökyüzü vinci, Dünya’dan tek bir müdahale olmadan Perseverance’ın sağ salim yere inmesini sağlayacak.
Görevin İlk Basamağı: Ingenuity
Perseverance, Mars yüzeyine iniş yaptıktan sonra ilk olarak tüy hafifliğinde bir helikopteri temsil eden Ingenuity’yi gökyüzüne bırakacak. Ingenuity, görevin ilk birkaç haftasında gökyüzünde süzülecek ve Mars atmosferinin insan yetenekleri kapsamında uçuşa müsait olup olmadığını anlamaya çalışacak.
Ingenuity proje müdürü Mimi Aung, “Mars’ta uçması gereken bir araç çok hafif olmalı ve çok hızlı dönmeli” ifadesini kullanıyor. Bileşik materyaller ve minyatür elektronikleri bir araya getiren teknolojilerin gelişmişlik düzeyi Ingnuity’nin Mars’a gönderilmesini henüz mümkün kılmış durumda.
Perseverance Görevine Başlıyor
Ingenuity’nin Mars’ta bir ilki temsil edecek uçuş denemelerinin ardından, Perseverance asıl hedefine odaklanacak: Jezero’daki kayalar ve krater havzasındaki tortularda yaşam izleri aramak. Jezero bugün çok soğuk ve yaşamdan tamamen arınmış olabilir. Ancak bir zamanlar göl ve nehir deltası içeren bölgenin yaşam barındırma olasılığı da çok yüksekti. Perseverance, taşıdığı bilimsel donanımlar ile kayaları analiz edeceği gibi, 2026’da düzenlenmesi planlanan Dünya’ya numune taşıma görevi için numuneler toplayacak.
Perseverance, NASA’nın özel olarak yaşam izleri aramak için hazırladığı ilk Mars keşif aracı. Eğer her şey yolunda giderse, altı tekerli, nükleer enerjili robot bilim insanlarına on yıllardır merak ettikleri ve keşfetmeye çok yakın olduğumuz bir bilgiyi sunabilir. Perseverance’ın adı da (Azim) aslında bu kararlılıktan geliyor.
JPL’de görevli Katie Stack Morgan, Perseverance’ın Mars’tan toplayacağı ve Dünya’ya getirilecek numunelerde “antik hayata ait inandırıcı deliller bulacakları konusunda son derece iyimser olduklarını” belirtti. Morgan, “Delil orada olmalı. Ve eğer değilse bile Dünya dışındaki bir gezegende yaşamın oluşması gereken şartlar hakkında çok ilginç bilgiler verecek” dedi.
Mars Keşif Ekibi Genişliyor
NASA’nın yanı sıra, birçok ülkenin uzay ajansı Kızıl Gezegen’in sırlarını keşfetme arzusu ile birbiri ardına görevler düzenliyor. Mars, uzey keşfindeki yeteneklerin sınanması adına en önemli eşik değerlerinden birini temsil ediyor. Bu eşiği aşmak isteyen Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Temmuz ayında Hope uydusunu ateşledi. Sadece dört gün sonra, 23 Temmuz günü Çin, Tianwen-1 uydusu ve keşif aracını içeren görevi başlattı.
Mars’a birbiri ardına gönderilen uzay araçları için özel bir aralık belirlemek gerekiyor. Söz konusu dönem, Dünya ile Mars’ın aynı hizaya geldikleri her 26 ayda yaşanan yakınlaşma. Mesafelerin en aza inmesi, iki gezegen arasındaki yolculuk için tüketilecek yakıt miktarını ciddi ölçüde azaltıyor.
Perseverance, halefi olduğu Curiosity’ye birçok benzerlik gösterdiği gibi daha gelişmiş ve ağır modelini temsil ediyor. 688 kg ağırlığındaki Perseverance, gövdesinde 5.6 kilometre uzunluğunda kablo taşıyor. Keşif robotu yedi bilimsel donanım, 43 numune toplama tüpü, Mars’a gönderilen bir ilki temsil eden iki mikrofon ve 23 kameraya sahip. Gövdesinde Dünya’ya 1,000 yıl önce düşen antik bir Mars meteoriti de taşıyan Perseverance, aynı zamanda koronavirüs sürecinde hayatlarını riske eden sağlık çalışanlarına adanan bir plak ve isimlerini ateşlemeden önce kayıt ettiren 11 milyon Mars düşkününün adlarını taşıyor (Mors kodu şeklinde).
Tozlar Dindidiği An Bekleniyor
Perseverance, Mars atmosferine saatte 19,300 kilometre hızla giriş yapacak. Uzay aracı ardından paraşütünü açacak, ısı kalkanı fırlayıp ayrılacak ve gökyüzünde ilk Mars manzarası ile karşı karşıya kalacak. İniş esnasında kamera sistemi devreye girecek ve iniş bölgesindeki olası zararlı jeolojik yapılar otomatik olarak test edilecek (sarp kayalar, eğimler, kum çukurları vb.)
JPL’den Swati Mohan, “Perseverance gözleri açık Mars’a iniş yapacak ilk görev” yorumunda bulundu. Görevin ana kılavuz, navigasyon ve kontrol sistem mühendisi olan Mohan, “Keşif aracına bunu başarabilmesi için bir beyin ekledik” ifadesini kullandı.
İniş esnasında Perseverance güvertesindeki detaylı haritalara dayanarak 10-15 saniye boyunca art arda fotoğraflar çekecek. Ardından, bilgisayar sistemi otomatik olarak belirlenen tehlike ve kılavuz öngörüsü ile eşleşecek ve Perseverance 10 kilometre genişliğindeki iniş alanında en güvenli bulduğu noktaya inecek.
Mohan, Perseverance’ın iniş yapacağı alanın bugüne kadar seçilen en riskli jeolojiye sahip olduğunu belirtti. Yine de, Perseverance’ın güvenli bir iniş yapacağına 99% ihtimal veriliyor.
Tozlar dindiğinde ve Perseverance’ın etrafı sakinleştiğinde, Mars keşif tarihinde yeni bir dönem başlayacak.