Astronomlar Mars’ta birbiri ardına gelen büyük keşiflerden bir tanesine daha imza attı. İtalya Uzay Ajansı tarafından yapılan açıklamada, Kızıl Gezegen’in güney kutbunun derinliklerinde büyük, sabit bir su kütlesine ait veri elde edildiği belirtildi. Veriler, Mars Express uzay aracının Mars Gelişmiş Yüzey Altı ve İyonosfer Sondaj Radarı (Marsis) tarafından toplandı.
Ulusal Astrofizik Enstitüsü’nden Roberto Orosei’nin başında yer aldığı ve Science dergisinde yayımlanan araştırma, Mars’ın bugün yaşam saklıyor olabileceğine dair en önemli delillerden biri olabilir.
Yıllar önce keşfedilebilirdi
Marsis, Kızıl Gezegen’in yüzeyine düşük frekanslı elektromanyetik dalgalar göndererek tarama yapıyor. Mars yüzeyi ve altındaki yapılardan yansıyarak cihaza geri dönen dalgalar, Mars’ın henüz keşfedilmemiş jeolojik özellikleri hakkında veri iletiyor. Marsis’in buz-su ile kaplı olan kutup noktalarında kullanılması ile çok daha etkin veriler alınacağını düşünen astronomlar, güney kutbunda hedefi tutturdu.
Mars’ın güney kutup bölgesindeki düzlemi temsil eden Planum Australe’deki buzlardan yansıyan elektromanyetik dalgalar, yerin yaklaşık 1,6 kilometre derinliğinde ve 20 kilometre genişliğinde bir göl bulunduğuna işaret etti. Mars’ın kolonileşme planları için dönüm noktası olabilecek keşfin bugüne dek es geçilmesinin sebebi ise, Marsis’in bu bölgeyi çok az taraması. Periyodik olarak toplanan bilgilerin sonuç vermesi yıllar gerektiren analizlere bağlı. Bu süreci hızlandırmak isteyen astronomlar, 2012’de Marsis’in yazılımını güncelleyerek veri toplama kapasitesini artırdı.
Mars’ın dört bir yanında dev su rezervleri bulundu
Dünya’daki veriler ile uyum gösteriyor
Planum Australe üzerinde 3,5 yıl süren 29 gözlemin ardından, Mars’ın güney kutup bölgesinin radyo-gramatik haritası çıkarıldı. Tüm ölçümler dikkatle gözden geçirildiğinde, radar sinyallerindeki parlak yansımalar direkt dikkat çekti. Orosei, ortaya çıkan bulguları “çok belirgin bir anormallik” olarak tanımladı. Buz örtüsünün radar dalgalarını altında kalan bölgelerden daha güçlü yansıttığı biliniyor. Ancak yapılan gözlemlerin birçoğunda Marsis buz örtüsünün derinliklerinden gelen çok güçlü yansımalar tespit etmişti. Diğer bir ifadeyle, “beklenenden çok daha sert katı materyalin” izine rastlandı.
Dünya’da Antarktik veya Grönland buzulu altında kalan buzulaltı göllerin toprak katmanları veya kayalardan çok daha güçlü yansıma oluşturduğu biliniyor. Marsis ile elde edilen radar verileri, Dünya’da toplanan verilerle büyük benzerlik gösterdi.
Akla gelen ilk açıklamalardan biri, yüzeyin altında donmuş bir karbondioksit tabakası olabileceğine yönelikti. Akla yatan diğer açıklama, Mars’ın derinliklerinde su sakladığına işaret ediyordu.
NASA Jet İtki Laboratuvarı’ndan Richard Zurek, “Orada su olduğunu kanıtlayamam ancak bu verilerin sıvı sudan başka bir şey işaret ettiğini düşünmüyorum” ifadesini kullandı. Zurek, daha fazla radar taraması yapılması sayesinde bugüne dek elde edemedikleri bilgilere ulaşacaklarını ve karşılarına daha fazla soru işareti çıkacağını söyledi.
Mars yüzeyi altında dev buz-su deposu saklıyor
Mars’ın zaman kapsülleri
Mars’ın saklı gölündeki suyun 0 derecenin çok altında nasıl sıvı halde kaldığı ilk sorulardan biri. Orosei’ye göre Mars kayalarında bulunana magnezyum, kalsiyum ve sodyum tuzları suya karışarak donma noktasını düşürdü.
Bir diğer soru, Mars’ın başka yüzeyaltı göllere sahip olup olmadığı. Orosei, eğer tespit edilen gölün benzerlerini bulamazlarda doğanın bir tuhaflığına rastlamış olacaklarını belirtti. Bu tuhaflığın kaynağı da kalıntıların çökmesi, hidrotermal bir baca veya yerkabuğundaki termal bir anormallik olabilir.
Eğer Mars’ın sakladığı daha fazla göl varsa, bu da Kızıl Gezegen’in antik zamanlarından bu yana yaşam izi taşıyor olabileceği anlamına gelir. Bir gün bu göllerden alınacak numuneler, bir zamanlar gezegende var olmuş ancak yok olduğu düşünülen hayatın evrim kronolojisini karşımıza çıkarabilir.
Mars’ta sıvı su bulundu! Peki ne anlama geliyor?
Peki bu gölde şu an yaşam olabilir mi? Montana State Üniversitesi’nde buzul uzmanı olan John Priscu’ya göre bu mümkün. Dünya’da buzulaltı ortamlar üzerinde incelemeler yapan Priscu, ekibi ile Batı Antarktika buz sahanlığı altında mikrobiyolojik yaşam keşfeden ilk isim olmuştu. Priscu’nun açıklaması şu şekilde:
“Yaşamın oluşması için üç şey gerekiyor: Sıvı su; bir enerji kaynağı, örneğin Mars’ta olduğunu bildiğimiz suda çözünen mineraller ve bir biyolojik tohum. Mars’ın güney kutbunun altındaki gölde ilk ikisinin olması mantıklı geliyor. Yaşamın kıvılcımını çakacak üçüncüye gelince, yaşam tohumunun nereden geleceğini hiçbir zaman bilemeyeceğiz diye düşünüyorum. Ama Dünya bir tohum sundu ise Mars’ta bunu yapmış olabilir.”
Orosei de keşfettikleri gölde yaşam olabileceği düşüncesinin heyecan verici olduğunu ancak ilk olarak daha başka gölleri ortaya çıkarmaları gerektiğini söyledi. Mars’ta yaşam olup olmadığını anlamak için gölün harika bir araştırma kaynağı sunduğunu belirten Orosei, “keşfin sonuna kadar gidebilmemiz için yeni bilgiler gerekiyor” dedi.