Mikroplastikler denizlerde ve okyanuslarda yayılırlar ve birçok farklı deniz hayvanlarına zararlı etkileri olduğu iyi bilinir. Bununla birlikte, tatlı su nehirlerimiz, akarsularımız ve göllerimizdeki mikroplastikler hakkında nispeten daha az şey biliyoruz.
Biz hala nereden geldiklerini, nerede tamamen biriktiklerini ve en önemlisi besin zincirine girerlerse ne zarar verebileceklerini bilmiyoruz.
Şimdiye kadar, plastik parçalanması büyük ölçüde güneş ışığı veya dalga hareketi gibi yıllar veya on yıllar alabilen süreçlere dayandırıldı. Fakat, karides benzeri küçük bir canlının aynı işi çok daha hızlı yapabileceği ortaya çıktı.
College Cork Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmacılık yapan Alicia Mateos Cárdenas ve meslektaşları tarafından yapılan en son çalışmada, tatlı sulardaki mikroplastiklerin (5 mm’den küçük plastik parçaları), tatlı sulardaki bir omurgasız hayvan tarafından daha küçük nanoplastiklere ayırabileceğini ve bunun daha önce tahmin edilenden çok daha hızlı olabileceği anlaşıldı. Nanoplastik, bir mikrometreden daha küçük, en az beş bin kat küçük boyuttaki parçaları temsil ediyor.
Nature dergisinin bilimsel raporlar kısmında yayınlanan sonuçlar, şu ana kadar mikroplastiklerin biyolojik parçalanmasında oynadığı rolü vurgulamaktadır.
Plastiği mikro boyuta parçalayan hayvan 2 cm uzunluğundaki bir kabuklu, tatlı su amfipodu Gammarus duebeni’dir. Bu spesifik tür, İrlanda akarsularında yaşar ancak hem tatlı suda hem de dünyadaki okyanuslarda yaygın omurgasızların daha büyük bir grubu arasındadır.
Bu nedenle bulgular, mikroplastiklerin çevresel etkisinin nasıl anlaşıldığı üzerinde önemli etki gösterdi.
https://www.sciencealert.com/
İlk deneyler, amfipodlardaki mikroplastiklerin potansiyel olumsuz etkilerini (eğer varsa) anlamak için yapıldı. Bununla birlikte, bazı şaşırtıcı erken sonuçlar, araştırmacıları mikroplastiklerin biyolojik olarak parçalandığını gösteren yeni deneyler yapmaya yöneltti.
Bunu bulmak amacıyla, laboratuvardaki amphipodları spesifik renk boyası bulunan kesin bir mikroplastik tipine maruz bıraktılar. Daha sonra, amfipodların sindirim kanalı incelendi ve bunlar hayvan dokusunda boyanmış mikroplastik izleyebilen bir floresan mikroskobu altında görselleştirildi.
Daha sonra, Gammarus duebeni’nin mikrolastikleri, nanoplastikleri de içermek üzere, farklı şekil ve boyutlarda dört günden az bir sürede parçalayabileceği sonucu elde edildi.
Kullanılan mikroplastikler, orijinalinde mükemmel bir küresel şekle sahip “mikro baloncuklar” olduğu için bu tür parçalanmalar gözlemlenebildi. Düzensiz bir şekle sahip herhangi bir plastiğin hayvanlar tarafından parçalanmış olduğu anlaşıldı. Bağırsaklarına bakıldığında, bulunan plastiklerin neredeyse %66’sının gerçekten bu şekilde parçalandığı anlaşıldı.
Dikkat çekici bir şekilde, küçük plastik parçalarının oranları, amfipodlar, plastik olmayan ama onların besinlerinin bulunduğu temiz bir ortamdaki laboratuvarda “temizlendiğinde” en yüksekti. Bu bulgu, biyolojik parçalanmanın beslenme süreci ile yakından bağlantılı olabileceğini göstermektedir.
Ayrıca bazı kalite kontrollerinde, plastiğin parçalanmasının başka bir parçacık tarafından aslında amphipod tarafından olduğunun ve floresan parçalarını tam olarak görselleştirildiğinden emin olmak için birkaç yan deney yapıldı.
https://www.sciencealert.com/
Besin Zincirinde Mikroplastikler
Bu neden önemlidir? Mikroplastiklerin deniz kuşlarının ve balıkların bağırsaklarında birikebildiğini zaten biliniyor. Mavcut anlayışımız, daha küçük nanoplastik parçacıklarının etkilerinin tahmin edilmesinin daha zor olabileceği hücrelere ve dokulara bile nüfuz edebileceğidir.
Bu nedenle yaygın hayvanın devasa sayılarda nanoplastikleri daha hızlı üretebileceği bulgusu özellikle endişe vericidir. Kabuklu canlılar, balıklar ve kuşlar tarafından yenildiğini için ürettikleri herhangi bir nanoplastik parça besin zincirine giriyor olabilir.
Örneğin, Cardiff Üniversitesi’ndeki bilim insanları ilk kez mikroplastiklerin bir nehir içerisindeki küçük omurgasız canlılardan sualtı yüzebilen ötücü kuşlara kadar besin zincirine transfer edildiği ortaya koydular. Hem yetişkinlerden hem de civcivlerin dışkılarına baktılar ve hepsinde mikroplastik buldular.
Bilim insanları, söz konusu mikroplastik transferinin kuşların özellikle hayatlarının ilk evresinde nasıl bir etki gösterdiğini halen bilmiyor. Fakat mikroplastiklerin biyolojik parçalanmasıyla ilgili sonuçlar, hayvanların sularımızdaki plastiklerin kaderini belirlemesinde oynayabileceği olabileceği rolü anlamamızı sağlıyor.
Alicia Mateos Cárdenas , Doktora Sonrası Araştırmacı, University College Cork .
Bu makale, Creative Commons lisansı altında The Conversation yeniden yayınlanmıştır. Orijinal makaleyi okuyun .