2024’te başlayacak Ay görevleri hakkında bilgi veren NASA, amaçlarının 2030’a kadar Ay’da oksijen üreten tesisler kurmak olduğunu belirtti.
NASA bilim insanları John Connolly ve Niki Werkheiser, Çarşamba günü gerçekleştirilen Ay Keşif Analiz Grubu yıllık toplantısında Apollo görevlerinden 50 küsur yıl sonra gerçekleştirilecek Artemis görevi hakkında bilgiler verdi.
Artemis, insanlı Apollo görevlerinin aksine Ay’ı sadece keşfetmek değil ancak koloni haline getirmenin ilk aşaması olacak. Bu sürecin ilk üç basamağını kısaca belirtelim:
1- NASA ile anlaşması bulunan SpaceX ve diğer uzay-havacılık şirketleri, insanlı göreve kadar Ay’a gerekli kargoları gönderecek.
2- 2024’te ilk insanlı görevler başlayacak ve Ay’ın güney kutbundaki üs için çalışmalar başlayacak.
3- NASA ve ESA, yörünge ve yer arasında daimi koordinasyon sağlamak için Ay yörüngesinde uzay istasyonu inşasına başlayacak.
Connolly’nin verdiği bilgiye göre, Ay yüzeyindeki ilk görev iki astronottan oluşacak. Biri kadın, diğeri erkek astronotlar yüzeyde 6.5 gün geçirecek. Apollo görevlerinde yüzeyde geçirilen sürenin yaklaşık 1 gün olduğunu ele alırsak bu oldukça uzun bir zaman. İki astronot yüzeyde toplam dört uzay yürüyüşü gerçekleştirecek ve buz-su başta olmak üzere numune toplayacak. Connolly, “En başından itibaren çok güçlü bir bilim programımız var” ifadesini kullandı.
Apollo görevlerinden farklı olarak, astoronotların uzaktan kumanda ile keşif aracı kullanması planlanıyor. Basınçsız uzay aracı, uzay yürüyüşlerinde astronotlar tarafından kontrol edilecek ve malzemelerin taşınıp konuşlanması için kullanılacak.
Astronotların keşif yapacağı bölgeler, güney kutbunun kısmen gölge altındak kalmış kraterlerini kapsayacak. Uzaktan kumandalı keşif aracının menzili içinde yer alancak kraterler, Ay’ın güney kutbuna gidilmesinin ana sebebi olan materyali inceleyecek: buz-su. Güneş ışınından milyarlarca yıldır saklı kalan buz, hem koloninin yaşam kaynağını hem de Ay-Dünya arasında mekik dokuyacak uzay gemilerinin yakıtını sağlayacak.
NASA ayrıca, güney kutbundaki gün ışığı gören alanları da inceliyor. Örneğin, 89.8 derece güneyde kalan Shackleton kraterinin Ekim 2024 ile Şubat 2025 arasında neredeyse tamamen gün ışınları altında kalması bekleniyor. Bu bilgiler, Ay’da güneş enerjisi üretilecek bölgelerin tespit edilmesini sağlıyor.
İkinci Artemis görevinin, 2025’te gerçekleştirilmesi planlanıyor. Ardından, 2026’da Ay’a basınçlı bir keşif aracının gönderilmesi hedefleniyor. Böylece astronotların iniş alanından daha uzak alanlar da keşfedilebilecek. İlk görevlerin ardından, NASA 2020 sonlarına doğru Ay’da görev yapacak mürettebat sayının dörde, görev sürelerinin de 14 güne çıkabileceğini belirtti. 2030’a gelmeden, Ay yüzeyinde kurulacak ilk tesislerde buz-su madenciliği yapılacak oksijen üretimi başlayabilir.
Numune getirilecek mi?
Connolly, amaçlarının Ay’da kalıcı olmak ve böylece Mars’a uzanan bir istasyon kurmak olduğunu belirtti. Connolly, “Ay’da Mars için bazı testler yapacağız, aynı zamanda Ay’da uzun süreli kalıcı olmak istiyoruz” dedi.
Toplantıda yer alan NASA Marshall Uzay Uçuş Merkezi’nden Greg Chavers, 2024 ve sonrasında gelecek görevlerde Ay’dan numune getirmeyi amaçladıklarını belirtti. Ay’a iniş yapacak uzay araçlarının en az 35kg numune taşıma kapasitesi olması isteniyor. Söz konusu kapasite 100kg’a kadar çıkabilir. Chavers, bu aşamada Ay görevlerinde kullanılacak uzay araçlarının değerlendirmesinde numune kapasitelerinin önem taşıdığını söyledi.
Ay’dan numune getirmeyi kısıtlayan faktörlerden biri, astronotları taşıyacak olan Orion uzay aracı. Chavers, Orion uzay kapsülü içinde numune taşıyacak bir kutunun yerleştirileceği alan tasarlanmadığını not düştü.
Bu noktada NASA’nın Ay’a hangi roket ve uzay aracı ile gideceğinin de aslında kesin olmadığını belirtmek gerek. Yıllar öncesinden hayata geçirilen dev derin uzay roketi Space Launch System (SLS) halen ateşlenmeye hazır değil. Orion ise Dünya etrafında bir tur attığı sadece tek bir ateşleme gerçekleştirdi. Birkaç yıl içinde SpaceX SuperHeavy veya Amazon Blue Moon uzay araçları ile NASA’nın kendi tasarımlarını kenara itebilir.