Uluslararası Uzay İstasyonu’nun (ISS) taşıdığı donanımlar arasında yer alan NICER cihazı, gökyüzünün bugüne dek görülmemiş muazzam X-ray haritasını çıkardı.
ISS güvertesinde yer alan Neutron Star Interior Composition Explorer (NICER) donanımı, nötron yıldızlarının yanı sıra uzaydaki sayısız gök cisminin saçtığı X ışınlarını tespit ediyor. NASA, NICER tarafından 22 ay boyunca toplanan verileri bir araya getirerek gökyüzünün baş döndürücü X haritasını hazırladı.
Sayısız halka, kemer ve parlak noktadan oluşan mozaik, X ışını saçan kaynaklar ile bu kaynakların arkasında kalan dağınık X ışınlarının bileşimini gösteriyor. Haritada diğerlerine göre daha parlak beliren kemerler ise uzay istasyonunun Dünya yörüngesinde gidip geldiği sabit yörüngeden kaynaklanıyor.
NICER, ISS üzerinde sadece Dünya’da gece vakti iken kullanılabiliyor (ya da Dünya’nın gece olan bölgeleri üzerinden geçerken). Böylece ISS Dünya’yı kalkan olarak kullanıp gün ışığının erişmediği noktalarda gökyüzünü inceliyor. Saatte yaklaşık 28,000 kilometre hız ile ilerleyen ISS, Dünya’nın etrafındaki bir turu yaklaşık 93 dakikada tamamlıyor. 16 gün batımı ve gündoğumuna tanık oluyor. NICER ise 8 kez karanlıkta kalınan anlarda çalışıyor.
Araştırmada yer alan NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Keith Gendreau, “Basamaklar halinde gökyüzünün yeni bir X-ray haritasını hazırladıklaını ve NICER’ın gözlemleri ile geçmişte ortaya çıkmayan X ışını kaynaklarını tespit edeceklerini” belirtti.
Gendreau, “En az veri işlem kapasitesi ile yaklaşık 90 ışık yılı genişliğinde olan Cygnus Loop adlı dev süpernova kalıntısını net bir şekilde ortaya çıkardıklarını” söyledi. Cygnus Loop’un 5,000 ile 8,000 yıl yaşında olduğu tahmin ediliyor.
Nötron yıldızlarının bilinmeyenleri keşfedilmeye devam ediyor
Evrendeki en yoğun kütleli gök cisimlerinden birini temsil eden nötron yıldızları, aynı zamanda en yoğun süpernova kalıntıları olarak da biliniyor. Sadece 10 ile 20 kilometre genişliğinde olan nötron yıldızları buna rağmen Güneş kadar kütle barındırıyor. Akıl almaz kütleleri, bir çay kaşığı alanda yüz milyarlarca ton materyal barındırdıkları anlamına geliyor.
Gökbilimcilerin cevabını bulmaya çalıştığı sorulardan biri, materyalin bu kadar sıkışık bir gök cismi içinde nasıl bir düzene sahip olduğu. Nötron yıldızlarının haliyle evrendeki en güçlü materyal olduğu düşünülüyor. Nötron yıldızlarının içindeki materyalin spagetti veya lazanya gibi farklı katmanlar halinde dizilmiş olduğu öne sürülen düşüncelerden bir tanesi. Bu düşünce “nükleer makarna” tanımı doğuruyor.
NICER, incelediği nötron yıldızlarının gerçek büyüklüğünün en fazla %5 hata payı ile tespit edilmesini sağlayacak. Böylece yıldızların içindeki maddenin neler olduğu ve nasıl bir düzende bulunduğuna dair ipuçları elde edilecek.