Gökbilimciler, parlaklığında yaşanan ani değişiklik nedeniyle süpernova patlamasına hazırlandığı düşünülen kırmızı dev Betelgeuse’un en yeni ve detaylı görüntülerini elde elde etti.
Gökyüzündeki en parlak 20 yıldızdan birini temsil eden Betelgeuse (nam-ı diğer Alpha Orionis) hiç tanık olunmamış bir değişimden geçiyor (detaylar için aşağıdaki haberimize göz atabilirsiniz). Gökbilimciler, Şili’de yer alan Çok Büyük Teleskop’u (VLT) kullanarak kırmızı devin parlaklığındaki değişimi gösteren en yeni görüntüleri elde etmeyi başardı.
Birçok dev yıldız gibi Betelgeuse da parlaklığında değişim yaşanan bir gök cismi. Ancak yakın geçmişte yapılan gözlemler yıldızın parlaklığında %36 oranında düşüş tespit etti. Kırmızı devde ne olup bittiğini anlamaya çalışan astronomlardan bir ekip, VLT’nin SPHERE cihazını kullanarak Betelgeuse’un yüzeyini görüntüledi. KU Leuven Üniversitesi araştırmacıları tarafından Ocak 2019’da elde edilen görüntüler, Betelgeuse’un parlaklığındaki değişimi gözler önüne serdi.
Kırmızı dev yıldızlar, uzay boşluğunda yüz milyonlarca kilometre genişliğinde yer kaplayan devasa gök cisimleri. Bu sebeple yoğunlukları düşük olan kırmızı devler, iç reaksiyonlarından dolayı şekillerinde değişim gösterebiliyor. KU Leuven tarafından elde edilen görüntüler de yıldızın parlaklığının yanı sıra şeklinde yaşanan değişimi açıkça ortaya koyuyor.
Orion’un omzunda süpernova mı yaşanacak?
Avcı (Orion) Takımyıldızı’ndaki kemeri oluşturan yıldızlardan biri olan Betelgeuse’un renk değişimi, astronomların aklına iki hipotez getirmiş durumda.
En son araştırmanın başında yer alan Dr. Miguel Montarges, akıllarına gelen iki senaryonun “sıra dışı yıldız faaliyetlerinden dolayı yüzeyde yaşanan soğuma veya Dünya’ya doğru saçılan kozmik toz atımı” olarak ifade etti. Montarges, “kırmızı devler hakkında halen yeterine bilgi sahibi olmadığımızı, bu yüzden bir sürpriz ile karşılaşabileceğimizi” söyledi.
Bu sürpriz, bazı gökbilimcilerinin yaşanan parlaklık değişiminden yola çıkarak öne sürdüğü olası bir süpernova olabilir. Ancak bu hipotezi savunanlar Betelgeuse’dan saçılan nötrinolar Dünya’ya ulaşıp belli veriler elde edilmedikçe emin olamayacaklarını belirtiyor.
Kırmızı devde ne olup bittiğini anlama sürecinde, Dünya’nın en gelişmiş yer teleskoplarından biri olan VLT önemli bir rol oynuyor. Öyle ki, Paris Gözlemevi’nde Pierre Kervella’nın başında olduğu ekip tarafından Aralık 2019’da elde edilmiş bir diğer görüntü de mevcut. VLT’nin VISIR donanımı ile yakalanan görüntü, kırmızı devin saçtığı kozmik tozu gösteriyor. Görüntünün merkezindeki küçük turuncu nokta, SPHERE donanımı ile çekilen yüzeye ait görüntüyü temsil ediyor.
SPHERE ile kırmızı devler üzerinde incelemeler yapan KU Leuven’den Emily Cannon, “Hepimizin yıldız tozundan oluştuğu sözü astronomide sıkça duyulan bir tabir, ancak bu toz hakikaten nereden geliyor?” sorusunu yöneltiyor. Cannon, “Yaşam süreleri boyunca Betelgeuse gibi kırmızı devler süpernova ile yok olmalarından önce anormal miktarda materyal üretip uzay boşluğuna saçıyorlar. Modern teknoloji, yüzlerce ışık yılı uzaklıktaki bu gök cisimlerini inceleyip yaşadıklarını materyal kaybının kaynağını çözebilmemiz için bizlere paha biçilmez bilgiler sunuyor” yorumunu yaptı.
Gökbilimciler, Aralık 2019’da bu yana devam eden yakın gözlemlerini sürdürerek yakın zaman içinde Betelgeuse’da yaşanan tuhaflığın sırrını ortaya çıkarmayı umuyor. Eğer bir süpernova yaklaşıyorsa, Betelgeuse’un uzun bir süre astronomların odağında olacağını söyleyebiliriz.