4,100 yıllık kalıntılar üzerindeki jeokimyasal analizler, antik Mezopotamya’nın en güçlü uygarlıklarından Akad İmparatorluğu’nun kum fırtınaları yüzünden yok olduğuna işaret etti.
Tarih boyunca sayısız güçlü uygarlığın işgaller, yolsuzluk, ekonomik çöküş ve iklim değişikliği gibi birçok faktörden sona erdiğini biliyoruz. Yeni bir araştırma ise Akad İmparatorluğu’nun oldukça farklı bir sebepten çöküşe sürüklendiğine işaret ediyor.
M.Ö 24 ve 22’nci yüzyıllarda antik Mezopotamya’da yükselen Akad İmparatorluğu, Bronz Çağı’nın en güçlü medeniyetlerinden biriydi. Akad, birçok şehrin tek bir hükümdar tarafından yönetildiği bilinen ilk imparatorluktu. Sargon, bu sebeple halen tarihin ilk imparatoru olarak anılmaktadır.
Akad İmparatorluğu’nun yok oluşuna giden birçok sebep bilinse de, en son araştırmalarda gerçekleştirilen jeokimyasal analizler en önemli faktörün kum fırtınaları olabileceğini gösterdi. Kayalık bir mercan olan “porites” fosilleri üzerinde yapılan analizlere göre, Akad ani iklim değişikliğine maruz kaldı.
Araştırmada yer alan Japonya’nın Hokkaido Üniversitesi’nden Tsuyoshi Watanabe, “Her ne kadar Akad İmparatorluğu’nun ana çökme sebebi diğer uygarlıkların işgali olarak bilinse de, değişen iklim olaylarının çöküşte büyük bir rol oynadığı anlaşılıyor” ifadesini kullandı.
Watanabe, “ileride yapılacak disiplinlerarası araştırmaların iklim değişiklikleri ile antik toplumlar arasındaki bağlantıyı daha iyi ortaya çıkaracağını” söyledi.
Suriye’nin kuzeydoğusunda yer alan ve Akad İmparatorluğu’nun başkentini temsil eden Tell Leilan’da yapılan kazılar, medeniyetin çöküş sürecinde kuraklık ve Basra Körfezi’nde çok sık kum fırtınaları yaşandığına dair izler sundu.
Fosiller aynı zamanda Akad İmparatorluğu’nun yıkıldığı yaklaşık 4,200 yıl öncesine denk gelen uzun süreli kış fırtınalarına ait bulgular sundu. Tahminler, üst üste gelen bozuk iklim koşulları ve hasat alınmasını zorlaştıran şartlar altında Akad İmparatorluğu’nun iç isyanlar yaşamış olduğu.
Bilim insanları, kıtlık ve sosyal çöküşün Akad’ın ani yıkılışını açıklayabilecek faktörler olduğunu düşünüyor. Bu süreçte gelen işgaller, bir zamanların güçlü Mezopotamya uygarlığının ayakta kalmasını imkansız kılmış olabilir.
Geology dergisinde yayımlanan araştırmada, “Mezopotamya bölgesinde yüzey rüzgarlarının ani yükselişi kış boyunca kuraklık doğurmuş olabilir. Modenr günümüzde bile kış mevsimi bu bölgede tarım için çok önemli” ifadesi kullanıldı.
Akad İmparatorluğu’nun tam olarak nasıl sona erdiği halen bilinmiyor. Ancak binlerce yıl öncesinden bugüne uzanan delillerin artması sayesinde bu sorunun cevabı gelecekte bulunabilir. Öte yandan, mevcut bulgular Akad’ın dış tehditlerle boğuşurken kum fırtınaları ile kaplandığını gösteriyor. Tarımın çökmesi ve iç isyanların başlaması, uygarlığı dış tehditlerle ilgilenemeyecek bir hale düşürmüş olabilir.