Kambriya Dönemi’nde yaşamış olan okyanus canlısı Kerygmachela kierkegaardi, bilim insanlarına bulunmaz bir fırsat sundu. Grönland’da yakın zaman önce keşfedilen 15 fosilde, yarım milyar yıldan uzun bir süre önce yaşamış olan canlının beyin fosilleri bulundu.
Araştırmada yer alan Britanyalı paleontolog Jakob Vinther’a göre K. kierkegaardi ile aynı sularda yaşamak son derece zorluydu. Vücudunun iki tarafında 11 kanadı olan eklembacaklının omurgası kuyruk biçiminde uzanıyordu. Ön tarafındaki iki uzantısı ile karşısına çıkan avlarını yakalayıp midesine indiriyordu. K. kierkegaardi’nin bir diğer belirgin özellikleri, yuvarlak bir kafaya ve katmanlı dış iskelete sahip olmasıydı.
K. kierkegaardi’ye ait geçmişte bulunan fosillerin boyutları kayalıkların zamanla aşınması nedeniyle 2,5 ile 25 cm arasında değişiyordu. Ancak hava şartlarından korunmuş olan yeni fosiller, “panarthropod” adı verilen grubun beynini incelemek için ilk önemli fırsatı sundu. Bu hayvan grubu içinde su ayıları olarak da bilinen tardigradları, kütük ayaklıları ve eklem bacaklıları da içeriyor.
Japonya’daki bir otoparkta yeni bir tardigrat türü bulundu
Tardigradları anlamamızı sağlayabilir mi?
Nature Communications dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, panarthropodların ortak atası sanıldığı gibi karmaşık üç parçalı bir beyne sahip değildi. Bu bulgu omurgasız panarthrapodları ve omurgalıları da içeriyor. Modern arthropodlar bağırsaklarının üzerinde bir sinir hücresi ağı oluşumuyla gelişime başladı. Sahip oldukları diğer iki beyin kısmı, bağırsakların yanında veya altında yer alıyor. Altta kalan parça gelişim safhasında yukarı çıkarak ilk sinir ağı birleşiyor ve çapraşık, üç parçalı bir beyin oluşabiliyor.
Söz konusu yapı fosil kayıtlarında görülebiliyor. K. kierkegaardi’nin ince karbon şeritler olarak korunan ilkel beyni, yaşayan arthropodların en eskiye uzanan üç kalıntısını temsil ediyor.
Kanada’da 50 bacağı olan yarım milyar yaşında eklem bacaklı bulundu
Vinther ve Kore Kutup Araştırma Enstitüsü’nden Tae-Yoon Park’ın başını çektiği ekip, sekiz bacaklı su ayılarının da Kerygmachela’da analiz edilen ilkel beyin ile benzerlikler içeren tek segmentli bir beyne sahip olduğunu düşünüyor. Avını pusuya yatarak yakalayan yumuşak vücutlu kütük ayaklılarda da (Onychophora) üç segmentli bir beyin yok.
Istakoz ve örümceklerin büyükbabası: Yawunik koteenayi
Vinther ise bu bakış açısını ilginç bulduğunu belirtti. Yine de araştırmanın daha ilkel antik sinir sitemlerine işaret ettiğini ve hayvan beyinlerinin bağımsız zamanlarda üç parçalı karmaşık yapılara dönüştüklerine dair evrimsel geçmiş bulduklarını söyledi.
Vinther’a göre evrimsel silah yarışı bugün farklı hayvan gruplarında gördüğümüz benzerlikleri ortaya çıkardı: “Gözler, karmaşık beyinler ve dahası.”