Eğer ABD uzayda gizli işler çeviriyorsa, Çin geri kalır mı? Uzmanlara göre, Aralık 2023’te üçüncü kez yörüngeye ateşlenen ve ‘Shenlong’ (İlahi Ejder) adını taşıyan robotik uzay aracı, yörüngede konuşlandırdığı küçük uzay araçları ile bilinmeyen bir görev için sinyaller yayıyor.
Ay’a birbirinden başarılı görevler düzenleyerek derin-uzay keşfinde ne kadar ilerlediğini gözler önüne seren Çin, 2020’den bu yana Shenlong uzay aracı ile test amaçlı yörünge uçuşları gerçekleştiriyor. Görevin temel amacı, yeniden kullanılabilir robotik uzay araçları geliştirmek ve uzay görevlerindeki maliyeti belirgin ölçüde düşürmek.
Shenlong, en son olarak geçtiğimiz Aralık ortasında Long March 2F roketi ile Çin’in kuzeybatısında yer alan Jiuquan Uydu Ateşleme Merkezi’nden yörüngeye fırlatıldı. Çin medyasına göre, Shenlong belli bir süre yörüngede kalacak ve bu sürede yeniden kullanılabilir teknolojiler ‘onaylanacak’ ve çeşitli deneyler gerçekleştirilecek.
Shenlong en son ateşlemesinden önce Ağustos 2022’de uzaya ateşlenmiş ve 276 gün yörüngede kalmıştı. Uzay aracının yerden ne kadar yükseklikte hareket ettiği veya ne gibi deneyler gerçekleştirdiğine dair bilgi verilmemişti. Ek olarak, uzay aracına ait fotoğraflar hiçbir zaman kamuya sunulmadı.
Taşıdığı gizlilik ve bilinmeyen görevinin tanımına bakıldığında, Shenlong’un ABD’nin gizli uzay aracı X-37B ile birçok benzerlik taşıdığı görülüyor. X-37B en son görevine hava koşulları nedeniyle üç kez ertelenmesinin ardından 28 Aralık 2023’te SpaceX Falcon Heavy roketiyle (ana görsel) ateşlendi. Yedinci görevine Falcon Heavy ile ateşlenmiş olması, X-37B’nin çok daha yüksek bir irtifada görev yapacağına işaret ediyor.
Uzayda sessiz bir düello mu yaşanıyor?
ABD Uzay Kuvvetleri (U.S Space Force) tarafından kontrol edilen görev, ABD Ulusal Güvenlik Uzay Ateşleme programı altında düzenleniyor. X-37B hakkında yapılan nadir açıklamalardan birinde, Uzay Kuvvetleri’nden General B. Chance Saltzman basına ‘Çin’in Shenlong uzay aracını X-37B’nin ateşleme tarihlerine denk getirmeyi istediğini’ söyledi ve bir rekabet yaşandığına işaret etti.
X-37B ve Shenlong’un şu an yörüngede hareketi en çok takip edilen iki uzay aracı olduğunu ifade eden Saltzman, Çin’in ateşeleme tarihindeki seçimin bir tesadüf olmayacağını söyledi.
Küçük bir otobüs büyüklüğünde olan ve ABD’nin Uzay Mekiği (Space Shuttle) görevlerindeki uzay araçlarını anımsatan X-37B, yörüngede çeşitli taşıma yükleri konuşlandırabiiliyor ve bilinmeyen deneyler gerçekleştiriyor. En son görevini Kasım 2022’de tamamlayan X-37B, yörüngede 900 günden fazla kalmıştı.
Çin’in gizemli uzay aracı ise yörüngeye ilk kez Eylül 2020’de ateşlendi ve sadece iki gün sonra yüzeye geri döndü.
Shenlong yörüngde neler çeviriyor?
Saltzman’ın belirttiği gibi X-37B ve Shenlong’un sadece uzay ajansları değil ancak bağımsız astronomlar tarafından da takip edildiği aşikar. Shenlong’u gözlemleyen amatör astronom Scott Tilley’e göre, ateşlenmesinden sadece dört gün sonra Shenlong yörüngeye ‘altı nesne’ yerleştirdi. Söz konusu gizemli nesnelere NESNE (Object) A, B, C, D, E ve F isimleri konurken, Tilley’a göre NESNE A Shenlong’un ilk görevlerinde yaydığı sinyallere benzer sinyaller yaymaya başladı.
Space.com’a açıklama yapan Tilley’e göre, NESNE A’dan yayılan sinyal kısıtlı miktarda veri ile düzenlenmiş ve sinyaller kendisine yakın bir nesneden de kaynaklanıyor olabilir. Ancak bu aşamada kesin bir delil bulunmuyor.
NESNE D ve E ise herhangi bir veri taşımayan ‘yer tutucu’ (placeholder) sinyaller yayıyor. Tilley, ilk iki görevde gözlemlenen sinyallere kıyasla, NESNE D ve E’nin sinyal yayılımları çok aralıklı, uzun sürmeyen ve veri taşımayan türden. Tilley, bu bilgilere ulaşabilmek için çanak anten ile uzay aracının yörünge geçişlerini defalarca takip etmek zorunda kaldığını da not düştü. Fazlasıyla hassasiyet gerektiren gözlemlerde astronomlar Shenlong ve konumladığı nesneleri gökyüzündeki hareketleri tahmin ederek yakalamaya çalışıyor.
Tilley ve Shenlong’u gözlemleyen diğer astronomlar da sinyallerin konuşlandırılan nesnelerden veya yakınlarındaki diğer nesnelerden geldiğini belirtti. Shenlong’un takip ettikleri yörüngede bilinen başka bir (bilinen) nesne olmaması ve elde ettikleri sinyallerin özel olarak düzenlenmiş olmalarının yanı sıra geçmişteki Çin görevlerinde görülen 2280 MHz (megahertz) frekansında olması dad tespitlerini doğruluyor.
Kısaca, ilk iki görevine kıyasla, üçüncü görevde tespit edilen radyo sinyalleri daha farklı ve NESNE D ile E’de yayılan sinyaller yeni (önceki görevlerde çok kesik aralıklı olmaları halinde ıskalanmış olmaları ihtimali de göz önünde bulunduruluyor). E ve D arasındaki etkileşime daha çok dikkat çeken Tilley, ikisinin eliptik bir yörüngede ilerlediğini, NESNE A’nın ise dairesel bir yörünge izlediğini belirtti.
Shenlong’un Eylül 2020 ve Ağustos 2022’de gerçekleştirdiği görevlerde, uzay aracının küçük bir nesneyi konuşlandırdığı tespit edilmişti. Taşıma yükünün küçük bir uydu, hizmet modülü veya yörüngeye yük bırakmak için yapılan bir test olabileceği öne sürüldü.
Shenlong’un neler çevirdiği bilinmez ancak ABD’nin derin uzay teknolojilerindeki önlenemez yükselişi karşısında Çin’e temnkinle baktığından şüphe yok.
Kaynaklar: Reuters/Space.com
Ana görsel: Bill Jelen/Unsplash
