Bilim, gördüğü her gramer hatasından rahatsız olarak sürekli düzeltme ihtiyacı olanların, görmezden gelen insanlara kıyasla “daha az kabul edilebilir kişilikleri olduğunu” ortaya çıkardı.
Twitter, Facebook veya WhatsApp’ta sürekli imla hataların düzeltmeye çalışan arkadaşlarınız var mı? Yapılan psikolojik testlere göre “gramer polisi” kesilenler daha içine kapanık insanları temsil ediyor. Bu kişiler aynı zamanda çevrenizdeki diğer insanlara kıyasla sizi hatalarınızdan daha fazla yargılamaya çalışıyor. Kısaca, Twitter’da -de, -da ayırıp ayırmadığınızı kontrol edenler aslında düşündüğünüz gibi biraz uyuz tipler.
PLOS One dergisinde 2016’da yayımlanan araştırma, insanların yazım hatalarına karşı nasıl tepki verdiklerine bakarak kişiliklerini değerlendiren ilk çalışmayı temsil ediyordu. Araştırmada yer alan Michigan Üniversitesi’nden Julie Boland, “Dinleyici ve okuyucuların dilin yorumlanmasında ortaya çıkan kişisel özelliklerini ilk kez inceledik… Testlerde okuyucuların yazarlar hakkında yaptıkları sosyal yargıları analiz ettik” ifadesini kullanmıştı.
Deney nasıl yapıldı?
83 katılımcıya aynı evde yaşadıkları insanlara gönderdikleri e-postaların cevaplarının okunması istendi. Bazı e-postalarda hiçbir yazım hatası yokken, bazılarında bilerek imla hataları ve anlam bozuklukları yapıldı. 83 denek, e-postaları okuduktan sonra yazan kişileri zeka, arkadaşlık ve diğer özellikleri bakımından değerlendirdi. Son olarak, e-postalarda hiçbir dilgilgisi hatasına rastlayıp rastlamadıkları, rastladılar ise bu durumun onları rahatsız edip etmediği soruldu.
Genel değerlendirmede, denekler e-postalarında yazım ve dilbilgisi hataları olan arkadaşlarını hatasız olanlardan daha kötü yorumladı. Dikkat çekici detay, hata yapanları eleştirerek olumsuz yorumda bulunan kişilerin hepsinin belli bir kişiliğe sahip olmasıydı. Örneğin, dışa dönük insanlar hataları daha çok görmezden gelirken, içine kapanık olanlar yazım hataları nedeniyle insanları eleştirdi.
Dikkatli ancak az içine kapanık olanlar da yazım hatalarına dikkat çekerken, hatalardan en çok rahatsız olanların “kişiliği daha az kabul edilen” denekler olduğu görüldü. Araştırmacılar, “daha soğuk insanların gelenek ve adetlerdeki bozulmalara çok daha az tolerans gösterdiklerini” belirtti.
Bir diğer ilginç bulgu, deneklerin ne kadar sinirli yapıları olsun olmasın bu durumun yazım hatalarına yönelik yorumlarını etkilememesi oldu.
Daha fazla araştırma gerekiyor
Akla geleceği gibi yazım hatalarına dikkat çekmek herkesin uyuz veya içine kapanık biri olduğu anlamına gelmiyor. Araştırmacılar deneyin küçük bir grupla yapıldığını ve yaş ile eğitim gibi başka faktörlerin de olacağı yeni deneylerin yapılması gerektiğini belirtti.
Yapılan ilk araştırma ise yazım ve dilbilgisi hatalarına en dikkat çeken kişilik gruplarından bir tanesini net bir şekilde saptamış görünüyor.