Eski bir beyin travması, hayatın ilerleyen dönemlerinde aniden zararlı etkilere neden olabilir mi?
Pennsylvania Üniversitesi beyin cerrahı profesörü ve aynı zamanda Beyin Hasarı ve Onarımı Merkezi’nin direktörü olan Douglas Smith’in cevabına göre:
Bir araba kazasından veya bir futbol maçı sırasında meydana gelen bir çarpışmadan kaynaklanan beyin yaralanması, yıllar sonra bilişsel yeteneklerde belirli değişikliklere neden olabilir. Bu değişiklik birdenbire ortaya çıkmaz; hasar yavaşça, zamanla fark edilmeden artar.
Yaralanma sonrası, oluşabilecek ilerleyici beyin bozulması büyük olasılıkla bir kritik noktaya ulaşır ve ardından “aniden” işlev kaybı belirginleşir. Travmatik beyin hasarının (TBH) türüne ve ciddiyetine bağlı olarak, hafıza kaybı hızlanabilir veya bir kişinin Alzheimer hastalığına yenik düşme şansını artırabilir.
TBH, genellikle beyindeki akson adı verilen sinir liflerine zarar verir. Bu ince, boru benzeri yapılar, beynin farklı bölgeleri arasında bilgi taşımak için hayati önem taşıyan elektriksel ve kimyasal sinyalleri iletir. Bilinmeyen nedenlerden dolayı, bu kırılgan yapılar sadece yaralanmadan kısa bir süre sonra kopmakla kalmaz, aynı zamanda bazı hastalarda onlarca yıl sonra bile kopmaya devam edebilir. Bu sinyal bağlantısı kesildiğinde, bir aksonun kör ucu kendini kapatır, içindeki sıvılar, enzimler ve proteinlerle şişer ve sonunda patlar. Aksonlar açıldığında, amiloid proteinlerini komşu beyin dokusuna dağıtırlar. Bu yapışkan proteinler, Alzheimer’ın ayırt edici özelliğidir ve aslında birçok TBH hastası, Alzheimer hastalarında gözlenen kötüleşmeyi taklit eden yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde demans belirtileri sergiler.
TBH’den sonra aksonların kaybolması veya iyi çalışmaması ile bir kişinin yeni bilgileri işleme yeteneği yavaşlayabilir. Hayatta kalan aksonlar, elektrik sinyalini artırarak ve beyindeki normal bilgi işleme hızını geri yükleyerek hasarı telafi edebilir. Ancak bu geçici düzeltme, ikinci bir sarsıntı meydana gelirse bu aksonların hasara karşı daha da hassas hale gelmesine neden olabilir.
TBH’li çoğu insanda ilerleyici akson hasarı olacaktır, ancak yıllar sonra kimin bilişsel değişikliklerden muzdarip olacağını tahmin etmek zordur. TBH’lar, ABD’de her yıl 1,5 milyondan fazla vakanın belgelendiği toplum üzerinde yıkıcı bir etkiye sahiptir. Şu anda ne kısa ne de uzun vadeli hasar için hiçbir tedavi mevcut değildir, bu da şu an için en iyi tedavinin koruma ve önlemedir.