SpaceX’in Falcon 9 roketi ve taşıdığı ticari uydu, Perşembe günü erken saatlerde roket firmasının Florida’daki fırlatma rampasında gerçekleştirilen rutin bir test sırasında infilak etti.
Patlama TSİ öğlen 16.00 sularında, İsrail merkezli ‘Spacecom’ firması için Amos-6 haberleşme uydusunu 3 Eylül’de Cape Canaveral üssünden fırlatmak üzere yapılan hazırlık sırasında meydana geldi. Patlama sırasında SpaceX firması, Falcon 9 roketi üzerinde statik-yanma motoru testi yürütüyordu.
SpaceX’in genellikle roketi uzaya fırlatmadan önce hazırladığı bu tür testler, güçlendirici fırlatma rampası üzerinde güvenle dururken, Falcon 9 roketinin birinci aşama motorlarını ateşlemeyi kapsıyor.
Statement on this morning's anomaly pic.twitter.com/3Xm2bRMS7T
— SpaceX (@SpaceX) September 1, 2016
SpaceX temsilcilerinin yazılı bir açıklamasında, “SpaceX bugün statik-yangın testi için hazırlık yaptığını teyit edebilir, fırlatma rampasında aracın ve yükünün kaybı ile sonuçlanan anormal bir durum söz konusu. Standart prosedür gereğince rampa boştu ve yaralanan olmadı“ ifadesi kullanıldı.
Facebook’un yakın dönem planları suya düşebilir
Söylenenlere göre bu yıl son görevini gerçekleştirmesi beklenen Amos-6 haberleşme uydusu 195 milyon dolar maliyetli ve Spacecom’un Amos-2 uydusuna yedek olarak hizmet vermek üzere İsrail Havacılık ve Uzay Sanayisi tarafından Spacecom için inşa edildi.
SpaceNews’in aktardığına göre, Ekim 2015’te, Facebook ve uydu haberleşme şirketi Eutelsat, Spacecom’dan uydu üzerindeki genişbant kapasitesini kiralamak için 95 milyon dolarlık bir anlaşma yaptıklarını açıklamıştı.
Facebook temsilcisinin bu konu ile ilgili sözleri şu şekildeydi:
Biz bu kayıp hüzünden hayal kırıklığına uğradık. Ama tüm dünya insanlarını internetle birleştirme görevimizi devam ettirmekte kararlıyız.
Fırlatma yükleri (roketin taşıdığı yükler) infilak gibi ihtimallere karşı genellikle sigortalı olarak korunuyor, bu yüzden Facebook’un kaybedilen uydunun finansal maliyetini üstlenmek zorunda olması gibi bir olasılık mümkün görünmüyor.
Ayrıca aralarındaki bu ortaklığın basitçe feshedilme ihtimalinin de olduğunu söyleyebiliriz. Sözleşme içerisinde Eutelsat ve Facebook’u kapsayan, uydu ve ağ geçidi istasyonlarının 1 Ocak gibi işleve hazır olmaması halinde anlaşmanın sonlandırılması üzerine bir madde yer alıyor.
NASA’nın kamerası tarafından alınan görüntüde SpaceX roketinin fırlatma alanının – Space Launch Complex 40 – Perşembe sabahı fırlatma rampası üzerinde siyah bir duman bulutunun yükseldiğini açıkça görülüyor.
US EVA37: Twitter user Ian Dawson posts this shot: pic.twitter.com/s28GCs10V3
— William Harwood (@cbs_spacenews) September 1, 2016
Bu durum bize tam olarak ne anlatıyor?
SpaceX, Falcon 9 roketiyle şimdiye kadar birçok başarılı misyona imza attı. Haziran 2015’te ise NASA için bir Dragon kargo gemisini taşıyan Falcon 9 roketi havalandıktan kısa bir süre sonra infilak etmişti. SpaceX sorunu hemen takibe alarak NASA uçuşları ve ticari uçuşlarını tekrar başlatmak için bazı güncellemeler gerçekleştirdi.
SpaceX’in endişelenmesi gereken daha acil bir konu var; fırlatma programlarının tarihi. Roket firmasının hali hazırda 2016 yılı için programlanmış henüz dokuz fırlatması mevcut. George Washington Üniversitesi’nde ‘uzay politikaları’ üzerine çalışmalarını sürdüren fahri profesör John Logsdon şunları aktarıyor:
Onlar muhtemelen diğer uzay seyahatlerinin hepsini bir arada yapmaya başlayacaklar veya hızlıca uçuşlara geri dönmeyi umut edecekler.
Roket ile ilgili bir sorununuz varsa eğer, bu durum fırlatma programlarınız için gecikmeleri büyük ölçüde etkileyecektir. Ancak roket ile beraber patlayan yük yine de SpaceX’in itibarını fazla zedelemeyecektir.
Her halükarda avukatlar ve sigorta temsilcileri hem SpaceX hem Spacecom ve SpaceX’in gelecekteki tüm müşterileri için büyük olasılıkla müşterilerinin varlıklarını korumak adına bir araya gelip her türlü mücadeleyi sürdüreceklerdir. Ve sizinde anlayabileceğiniz üzere bu patlamaya tamamen başka bir şey neden olmuş olabilirdi. Belki de aylaklık eden bir fare yük karenajı içerisinde bir yerdeki kabloları çiğnemiş olabilir. Esas nokta şu an bunu kimsenin bilmemesi.
Fırlatma rampası ne durumda?
SpaceX’in, NASA’dan kiraladığı fırlatma rampası SLC-40 firmanın 2016 yılı içerisinde geriye kalan dokuz fırlatmaya ayrılması için planlandı. Fakat gerçek şu ki bunun sadece 2016’nın ikinci-radikal şenlik ateşine ev sahipliği yapacak olması tüm fırlatmaları tehlikeye atabilir. Yine, eğer durum bu şekildeyse kimse bu konu hakkında bir şey bilmiyor demektir. Roket firması ayrıca 39A fırlatma rampasını kiraladı, ancak bunu ileri ki zamanlarda başlatacağı fırlatmalar için hazır bekletiyor.
Peki bundan sonra ne olacak
Roket firmasından gelecek güncel haberler için beklemede kalmanızı öneriyoruz.
Şimdiye kadar anlaşılması zor detaylar verdiler. Bunlardan en önemlisi: “Kimse yaralanmadı.”
Özel uzay-havacılık firmaları arasında en başarılı marka olarak gösterilen SpaceX, yoluna devam edecek. Ancak Falcon 9’un beklenmedik kazası yakın dönem planları alt üst ederken, uzun süreli etkisinin ne olacağı henüz belli değil.