Google’ın uzay keşfini desteklemek için başlattığı Lunar X Prize yarışmasını birçoğumuz yıllardır takip ediyoruz. Birincinin tam 20 milyon dolar kazanacağı yarışmada sona yaklaşan beş firma, en kritik ayların içine girmiş durumda.
Google tarafından açıklanan finalistlerin adları SpaceIL, Moon Express, Synergy Moon, Team Indus ve Hakuto. Her biri, finale kalabilmek için 2016 içinde uzay araçlarını ateşleyecek bir firma anlaşmayı ve ateşleme için izin almayı başardı.
Birçok roket ilk kez denenecek
Ay’a özel bileti kapan ilk firma, İsrail merkezli SpaceIL oldu. Firma, Ekim 2015’te yaptığı açıklamada SpaceX ile anlaştıklarını ve keşif araçları ‘Sparrow’un Falcon 9’un taşıma yükü olarak 2017’nin ikinci yarısında ateşleneceğini duyurmuştu.
İkinci isim, geçtiğimiz yıl ABD hükümetinden Ay’a görev düzenlemek için izin almayı başaran ilk özel uzay-havacılık firması Moon Express oldu. California merkezli firma, Aralık 2015’te yaptığı duyuruda ‘MX-1E’ keşif modülünün Rocket Lab firması tarafından geliştirilen Electron roketiyle ateşleneceğini açıkladı. Electron için de ilk olacak ateşlemenin, 2017’nin başlarında yapılabileceği belirtildi.
Üçüncü firma, ekip üyeleri 15 farklı ülkeden araştırmacı içeren Synergy Moon. Ağustos 2016’da, Ay keşif araçlarının Interorbital Systems tarafından inşa edilen Neptune 8 roketiyle ateşleneceğini duyurdular. Ancak tıpkı Electron gibi Neptune 8 de ilk kez resmi bir görevde ateşlenecek.
Geride kalan diğer iki takım, Hindistan merkezli Indus ve Japonya temsilcisi Hakuto. Her iki firma, aynı uzay araçlarını aynı roket ile Ay’a göndermeye karar verdi. Söz konusu roket, Hindistan Uzay Araştırma Organizasyonu (ISRA) tarafından üretilen PSVL. İki ekip, yer ve maliyet sıkıntısını en az indirgemek için işbirliği yaparak önemli bir engeli aştı.
Finalist olmayı başaranların yanında, son anda hayalleri suya düşen ekipler de var. Bir tanesi, Kasım 2016’da Spaceflight Industries ile anlaştığını duyuran ancak Google Lunar X Prize’dan onay alamayan Almanya merkezli Part-Time Scientists. Spaceflight, uzay-havacılık firmaları için ateşleme yapacak roket firmaları ayarlıyor. PT’nin uzay aracını adı açıklanmayan bir roketin ikinci taşıma yükü olarak ateşlemek istemesi, izin alamamalarına neden oldu.
20 milyon dolar için ne yapmak gerekiyor?
Birincisi, gereken şartları yerine getiren ilk ekip olmanız gerekiyor. Çünkü para bölünmeyecek. Şartlar ise şunlar: Uzay aracı Ay’ın yüzeyine tek parça halinde inmeli ve en az 500 metre mesafe kat etmek zorunda. Ardından Dünya’ya fotoğraf göndermeli ve en önemlisi canlı ‘Mooncast’ yayını yapmaları gerekiyor.
Haliyle tüm araçların Curiosity gibi tekerlere sahip olmasını beklersiniz. Ancak SpaceIL ile Moon Express uzay araçları ‘zıplayarak’ yol almayı deneyecek.
Google Lunar X Prize, finale kalamayanlar dahil yarışmada yer alan 16 ekibe toplamda 1 milyon dolar dağıtacak. Amaç, uzay keşfine katkıda bulundukları için destek vermek.
2007’de hayata geçirilen Google Lunar X Prize, aynı aynı adı taşıyan organizasyonun belli toplumsal ihtiyaçların karşılanması için başlattığı projelerden biri. Ay projesinin temel amaçlarından biri, uzay keşfindeki maliyetleri aşağı çekmek. Bu yüzden katılımcı ekipler bütçelerinin en fazla yüzde 10’unu devletten karşılayabiliyor.