Paranal Gözlemevi’nde kullanılmaya başlanan GRAVITY donanımı, Samanyolu’nun merkezindeki süper dev karadeliğin çevresine ait ilk görüntüyü elde etti.
Dünyanın en güçlü teleskop dizinlerinden Çok Büyük Teleskop’un (VLT) yer aldığı Şili’nin Paranal Gözlemevi’ne kurulan GRAVITY gözlem aracı, Samanyolu Galaksisi’nin merkezinde yer alan Sagittarius A*’nın çevresini gözlemlemeye başladı.
VLT İnterferometre’sini oluşturan her biri 8.2 metre çapındaki teleskoptan ışık toplayan GRAVITY, Dünya’dan 25,000 ışık yılı mesafede yer alan, 4 milyon Güneş kütlesine sahip görünmez devin yer aldığı derin uzayı görüntüleyen ilk bilimsel donanım olma özelliğini taşıyor.
İnterferometre, birden fazla teleskobun tek ve daha güçlü bir teleskop olarak çalışmasına imkan veriyor. Teleskopların aralarındaki mesafe ile konumlanma şekli ise sanal bir teleskobu temsil ediyor. VLT söz konusu olduğunda, boyut olarak 130 metre genişliğinde ve kendisini oluşturan tek bir teleskobun 15 katı güçlü bir gözlem aracı elde ediliyor.
Söz konusu astronomi sistemine GRAVITY donanımının da eklenmesiyle, gökbilimciler Sagittarius A*’nın olay uykunu, yani Evren’deki en güçlü çekim kuvveti noktasını incelemeyi umuyor.
Canavarın ağzındaki yıldız
GRAVITY henüz kısa bir süre önce hayata geçmiş olmasına rağmen, gökbilimcilere heyecan verici veriler sunmaya başladı. Bir tanesi, Sagittarius A*’nın çevresindeki bir turu 16 Dünya yılında tamamlayan S2 yıldızı.
Yörüngesi aynı zamanda oldukça uzun olan S2, by sayede süper dev karadeliğin çevresindeki uzay-zaman koşullarını incelemek adına harika bir fırsat sunuyor.
S2, 2018’de Sagittarius A* yörüngesinde karadeliğe en yakın olduğu noktaya erişecek. Söz konusu nokta, yıldız ile karadeliğinin olay uyku arasındaki mesafeyi sadece 17 ışık saatine indirgeyecek. Bu noktada, S2 saatte 30 milyon kilometre gibi inanılmaz bir sürate ulaşacak (ışık hızının yüzde 2,5’i).
![Galaktik merkezin fotoğrafı. İnterferometrik GRAVIT gözlemleri için IRS 16C yıldız referans yıldızı olarak kullanıldı, odaklanan hedef ise S2'iydi. 4 milyon Güneş kütleli Sagittarius A*'nın yer aldığı galaktik merkez, turuncu kare ile işaretli.[ESO/MPE/S. Gillessen et al.]](https://www.dijitalx.com/wp-content/uploads/2016/06/S2_sagittarius.jpg)
GRAVITY ekibinin başında yer alan Almanya’nın Max Planck Dünya Dışı Fizik Enstitüsü’nden Frank Eisenhauer, “Yıldızdan gelen ışığı ilk kez tespit ettiğimiz an tüm ekip için çok heyecan vericiydi… İlk olarak yakınlardaki bir yıldızdaki parlaklığı gözlemledik, ardından sönük yıldızın ışığını fark ettik” ifadesini kullandı.
Sagittarius A* yakın çekime alınıyor
Elde edilen başarı, GRAVITY’nin on binlerce saat kaplayacak gözlemlerinde henüz bir başlangıç. Fiziğin en uç noktalarda gezindiği olay uykunun yakınlarında göze çarpacak parlaklıkları gerçek zamanlı gözlemleyerek, astronomi ve bilim dünyası paha biçilmez bilgiler elde edebilir.
Daha da heyecen verici olan, GRAVITY’nin canavar karadeliğin gözlemleneceği tek proje olmaması. Dünyanın dört bir yanındaki teleskopların eşzamanlı çalışmasıyla faaliyet gösterecek olan The Event Horizon Telescope, birkaç ay içinde Sagittarius A*’nın etkisi altındaki derin uzayı görüntülemeye başlayacak.