SpaceX, Falcon 9’un 1 Eylül 2016 tarihinde Virginia’daki Vanderberg Hava Kuvvetleri Üssü’nde infilak etmesinin ardından askıya alınan ateşlemelerin 8 Ocak tarihinden itibaren devam edeceğini duyurdu.
Falcon 9, beklenmedik bir gelişme yaşanmadığı takdirde Pazar günü Iridium Technologies firmasına ait 10 telekomünikasyon uydusunu yörüngeye taşıyacak.
Kazanın nedeni kesin olarak tespit edildi
SpaceX, aylar süren soruşturma sonucunda Eylül ayındaki patlamanın üretim veya tasarım hatası değil, yakıt doldurma sürecinde yaşanan sorunlardan kaynaklandığını açıklamıştı.
Firmanın açıklamasına göre, motorların deneme ateşlemesinden yaklaşık 8 dakika önce roketin ikinci kademesindeki basınçlı helyum tankı çatladı ve anında patlama yaşandı.
Soruşturma sonucuda, ısı ve basınç gibi birçok değişkenin helyum tankında sızıntıya neden olduğu ifade edildi.
SpaceX tarafından yapılan en son açıklamada, patlamaya neden olan kıvılcımın ‘büyük olasılıkla’ helyum tankının kaplaması ile üzerindeki muhafaza arasında biriken oksijenden kaynaklandığı belirtildi.
Açıklamada kazaya birçok değişkenin yol açmış olabileceğinin altı çizilirken, ‘yapılan düzenlemelerin tüm değişkenleri kapsadığı’ ifade edildi.
Sıvı oksijen yakıt içeren daha büyük bir tankın içinde yer alan helyum tankı, uçuş esnasında yakıt tankının basıncını dengeleme görevi görüyor. Yükselme esnasında oksijen tanktan boşalırken, helyum boşalan alanları dolduruyor.
SpaceX, yakıt doldurma sürecindeki riskleri ortadan kaldırmak için kısa sürede helyum tankını daha yavaş dolduracak. Uzun dönemde ise daha hızlı ve güvenli yakıt doldurulmasını sağlayacak tasarım değişikliğine gidilecek.
NASA’nın tatmin olacak mı?
Astoronotların yer aldığı ateşlemelerde bu tür yeni ateşleme yöntemleri on yıllardır NASA ve küresel uzay ajansları tarafından çok riskli kabul ediliyordu. NASA danışmanlık paneli de 2016 içinde iki defa uygulamanın tehlikesine değinmişti.
SpaceX’in hafta başında yaptığı açıklama ise firmanın roketleri ateşlemeye hazırlama sürecini kısa tutmak için kabul ettiği yöntemi kullanmaya devam edeceğini gösterdi. SpaceX, tasarım değişikliklerinin astronotlu görevlerin başlayacağı 2018’e yetişmeyeğini biliyor.
Elon Musk, süper soğuk yakıtın kullanıldığı uygulamaların katı oksijen oluşumu ile sonuçlanabileceğini belirtmişti. Katı oksijen helyum tanklarının etrafındaki karbon kaplama ile etkileşime girerek kıvılcıma neden olabiliyor.
SpaceX, yaptığı açıklama ile Eylül 2016’daki patlamada süper soğuk sıvının katı oksijen üretebileceğini de doğruladı. Firma, işlemsel uygulamalarda yapılan değişikliklerin ‘geçmişte yüzlerce defa başarılı sonuç veren yakıt doldurma prosedürlerine uygun olduğunu’ belirtti.
Firma, sabotaj iddialarına kadar uzanan kazanın soruşturmasında, NASA, Federal Havacılık İdaresi (FAA) ve ABD Hava Kuvvetleri’nden yardım aldı. SpaceX, kazanın nedenini tespi etmekle sorumlu iken, FAA firma tarafından hazırlanan son raporu gözden geçirerek yeniden ateşleme lisansı vermekle yükümlü.
SpaceX’in astronot taşıyacak Dragon V2 uzay aracında kusur bulan NASA, henüz ‘uzay taksisi’ görevleri için firmaya onay vermiş değil.
Falcon 9 işlemsel uygulamalarında yapılan düzenlemeler yakıt doldurma sürecindeki tüm değişkenleri kapsıyor.
“SpaceX’e güveniyouz”
Falcon 9’un ateşleme üssünde taşıdığı uydu ile havaya uçmasının ardından, şirketin ateşlemelere bir yıl ara vermek zorunda kalabileceği öne sürülmüştü. Pazar günü yapılması beklenen görev ise SpaceX için oldukça erken bir geri dönüş anlamına geliyor.
Iridium Technologies firması için yapılacak ateşlemenin başarılı olması, 10 milyar dolarlık uydu görevleri olan SpaceX’in iş bağlantıları için büyük önem taşıyor. Patlamada yok olan Amos-6 uydusunun üreticisi İsrail merkezli Spacecom, “SpaceX yeterince güven vermediği sürece yeniden ateşleme yapmayacaklarını” belirtmişti.
SpaceX’in Haziran 2015’te ateşlemeden kısa bir süre sonra infilak eden Falcon 9 roketinin sonunu da helyum tankı getirmişti. Firma, patlamanın nedenini helyum tankını destekleyen metal bir parçadaki çatlak olarak açıklamıştı.
Uydu hizmetleri sağlayıcısı Iridium, ateşlenecek 10 uydu ile yörüngedeki telekomünikasyon ağını yenilemek istiyor. Firma tarafından yapılan açıklamada, “uyduların güvenli bir şekilde yörüngeye taşınması konusunda SpaceX’e güvenin tam olduğu” ifade edildi.
Küresel ses ve veri hizmetleri sunan Iridium, 2018’in başlarında SpaceX tarafından gerçekleştirilecek altı ateşleme ile 60 yeni uyduyu daha yörüngeye göndermeyi amaçlıyor.
Pazar günü ateşlenecek uyduların durumu, havayolları firmaları ve hava-trafik kontrol altyapısı adına da büyük önem taşıyor. Yeni uydu ağı, yer radar sistemlerinin yetersiz olduğu bölgelerde hava araçlarının hareketini takip etmeyi sağlayacak.
