“Northmen” olarak adlandırılan ve dokuzuncu yüzyıldan 11’inci yüzyıla kadar Avrupa’nın içlerine düzenledikleri akınlarla Orta Çağ tarihini derinden etkileyen Vikingler, her ne kadar geniş bir bölgeye yayılmalarından dolayı araştırmalara konu olsa da, yapılan bazı göçlerin ve yer değiştirmelerinin anlamı günümüzde hala bulunabilmiş değildir. Cevabı halen aranan sorulardan bir tanesi, Vikinglerin Grönland’ı neden terk ettiği iken, yeni bir araştırma bu soruya önemli bulgular sunmayı başardı.
Herhangi bir bağı olmayan, çiftçilik ve denizcilikle uğraşan ve deniz aşırı seferler düzenleyebilen bir topluluk görüntüsü veren Vikingler, Avrupa’nın birçok şehir ve kasabasına vur-kaç tekniği ile saldırılar düzenlemiş ve ganimet elde etmiştir.
Özellikle 10’uncu yüzyılın sonlarında Grönland’ın güneyinde başarılı ve sürdürülebilir bir yerleşim planı uygulayan Vikingler, 15’inci yüzyıla gelindiğinde Grönland topraklarını terk etmiştir. Geçmiş araştırmalar o bölgedeki tarımsal faaliyetleri durduran ve Kuzey Atlantik’te muazzam seviyede soğuk hava etkisi oluşturan küçük buz devrinin başlamasını gerekçe gösterse de durumun tam olarak öyle olmadığı Science’ta yayımlanan yeni araştırma ile ortaya çıkmıştır.
Orta Çağ’ın orta-geç zamanlarında batı denizlerinde Vikingler etkin faaliyet gösteriyordu. 795’te İrlanda’yı işgal ederek Dublin, Limerick ve Waterford’da krallıklar kurdular. 900’lerde İzlanda’ya yerleştiler ve buradan Grönland ve Kuzey Amerika’ya gittiler. 985 yılında Grönland’da kurmuş oldukları krallık, Vikingler için altı yüzyıl sürecek uzun bir yerleşimin de habercisi oldu. Özellikle tarımsal etkinlikleri, hayvancılık faaliyetleri, denizcilik ve deniz aygırı dişi ticareti yapmaları Vikingleri Grönland topraklarında tutan başlıca gerekçeler olarak sıralanabilir.
Fransa’nın Viking saldırılarına maruz kalmasına rağmen teslim olmaması, Britanya adasının kendini savunması, Vikinglerin Rusya’da Slav topluluklar içerisinde asimile olmaları ve nihayet 1014 Clontarf Savaşı’nda alınan mağlubiyet ile Vikingler etkinliğini giderek kaybetmeye başlamıştır.
15’inci yüzyıla gelindiğinde Vikingler uzun yıllar yurt edindikleri Grönland topraklarını terk etmek zorunda kalmıştır. Araştırmacılara göre soğuğun getirmiş olduğu olumsuz yaşam koşullarının tarımsal faaliyeti durma noktasına getirmesiyle Vikinglerin yeni yerler keşfetmek amacıyla Grönland’ın güneyini terk etmesine neden olmuştur.
Delilleri elde etmek üç yıl sürdü
Massachusetts Amherst Üniversitesi tarafından yürütülen araştırmaya göre ve üniversitede seçkin yerbilimleri profesörü Raymond Bradley’in belirttiği üzere, “Bu çalışmadan önce Viking yerleşimleri hakkında elde hiçbir veri yoktu ve bu büyük bir sorun yaratıyordu.” Bunun yerine önceki çalışmaların Grönland’daki tarihi sıcaklıkları yeniden oluşturmak için kullandığı verileri, kuzeyde 1.000 kilometreden fazla ve yüksekliği 2.000 metreden daha yüksek bir konumdan alındı. Özellikle bölgedeki iklimlerin İskandinav çiftliklerinin yakınında nasıl değiştiğini ve bu değişimin ne sürede gerçekleştiğini incelemek için yapılan araştırmanın sonucunda elde edilen veriler şaşırtıcı olmuştur.
Bradley ve meslektaşları, eski bir İskandinav çiftliğinin bitişiğindeki Lake 578 adlı bir göle gittiler. Gölden tortu örnekleri toplamak için üç yıl harcadılar. Daha sonra bu örnekleri iki farklı yöntemle analiz ettiler: İlk yöntemde, BrGDGT olarak bilinen bir lipit, sıcaklığı yeniden ölçebilmek amacıyla kullanılabilir. UMass Amherst’te yerbilimleri profesörü ve makalenin yazarları arasında yer alan Isla Castañeda, “Yeterince eksiksiz bir kaydınız varsa, lipidlerin değişen yapılarını değişen sıcaklığa doğrudan bağlayabilirsiniz” diyor. Aynı zamanda bitki yaprakları üzerindeki mumsu kaplamadan elde edilen bir diğer işaret, otların ve diğer çiftlik hayvanlarını besleyen bitkilerin buharlaşma nedeniyle su kaybetme oranlarının belirlenmesidir. Bu da koşulların kuru olduğunun bir göstergesidir.
Göldeki araştırmayı doktora çalışması için yürüten ve çalışmanın da başyazarı olan Boyang Zhao: “Keşfettiğimiz şey, Güney Grönland’daki İskandinav yerleşimi boyunca sıcaklık neredeyse hiç değişmezken çevre koşulları daha da kuru bir hale geldi.” demiştir.
15’inci yüzyılda İskandinav çiftçileri iyiden iyiye hayvanlarını depolanmış yemlerle kışlamışlar ve hava koşulları olarak görece iyi bir yılda bile hayvanlar genellikle zayıf kalmıştır. Bu koşullar altında kuraklığın sonuçları ağır olmuştur. Diğer ekonomik ve sosyal baskıların yanı sıra uzun süreli bir kuraklık, Grönland’daki dengeyi sürdürülemez hale getirmeye yetmiş ve topraklar terk edilmiştir.
Kaynak: Science
