SpaceX’in 1 Eylül 2016’da yaşadığı Falcon 9 kazası, firmanın zorlu bir sürece gireceğine işaret ediyordu. Yakın dönemdeki gelişmelere bakıldığında, uydu taşımacılığından astronot taşımacılığına geçiş döneminde bu beklenti fazlasıyla doğru çıkacak.
ABD Kongresi adına soruşturmalar gerçekleştiren Sayıştay (GAO) raporuna göre, Falcon 9 roketinin motorlara yakıt ileten türbin pompalarını harekete geçiren türbin kanatlarında çatlak tespit edildi. Wall Street Journal’da yer alan habere göre, söz konusu sorun Falcon 9’da tasarım değişikliğine gidilmesini zorunlu kılabilir. Bu durumda ise zaten bir kez ertelenmiş olan insanlı yörünge görevlerinin tekrar ertelenmesi gündeme gelecek.
SpaceX ve Boeing, NASA ile yaptıkları anlaşma kapsamında 2018’den itibaren Uluslarası Uzay İstasyonu’na (UUİ) mürettebat taşımaya başlayacak. GAO taslak raporu hakkında The Verge’e bilgi veren GAO kamu ilişkileri yönetim müdürü Charles Young, Ticati Mürettbat Programı hakkında rapor hazırlandığını doğrulayarak raporun Şubat sonunda hazır olacağını belirtti. Young, rapor sunuluncaya kadar içeriği hakkında bilgi veremeyeğini ifade etti.
Falcon 9 son kez güncellenecek
SpaceX, halen astronotları yörüngeye taşımak için kullanacağı Dragon V2 kapsülünün tasarımı üzerinde çalışıyor. Tamamlandığı zaman Crew Dragon adını alacak olan kapsül, Falcon 9 roketiyle ateşlenecek ve 7 mürettebat kapasitesine sahip olacak. Her ne kadar ilk insanlı görev 2017 yılı için kararlaştırılmış olsa da, NASA incelemesinde tespit edilen teknik sorun nedeniyle SpaceX gerekli güvenlik sertifikasını alamamış ve proje 2018’e ertelenmişti.
Dragon’daki sorunun ardından Falcon 9’un türbin kanatlarında tespit edilen çatlak, ikinci bir ertelemeye neden olabilir. WSJ’de yer alan bilgiye göre, Falcon 9’da tespit edilen çatlağın ardından NASA insanlı görevler için böyle bir riskin kabul edilemez olduğunu SpaceX’e bildirdi. WSJ’ye konuşan NASA yetkilisi Robert Lightfoot, türbin pompalarındaki hasar konusunda SpaceX ile beraber çalıştıklarını belirtti. Lightfoot, sorunun çözülmesi için daga büyük türbin pompalarına geçiş yapılması gerekip gerekmediğini henüz bilmediklerini söyledi.
SpaceX yetkilisi John Taylor ise ‘motorların türbin pervanelerindeki çatlaklara izin vermeyecek şekilde tasarlandığını ancak her ikisinin de sorunlara yol açmayacak şekilde modifiye edileceğini’ belirtti. Taylor, insanlı görevler için motorların geliştirilmesi konusunda NASA ile plan hazırlandığını ve yapılacak modifiyenin Falcon 9 için en son değişiklik olacağını söyledi.
Mürettebatın güvenliği için ek önlemler alındı
WSJ’ye konuşan ve GAO’nun taslak raporu hakkında bilgi sahibi olduğunu belirten kaynaklara göre, Ticari Mürettebat Programı’nda yer alan bir diğer isim olan Boeing’de rapordan payını alacak. GAO’ya göre, CTS-100 Starliner kapsülünün atmosfere giriş sonrası güvenli iniş yapılmasını sağlayacak paraşüt sisteminde sorun var. Bu sorunun çözümlenmesi, bugüne kadar Starliner görevlerini iki kez erteleyen Boeing için üçüncü bir erteleme anlamına gelebilir.
NASA’nın Kasım 2016’da yayımladığı uzman raporunda, SpaceX’in Falcon 9 roketine yakıt ikmali yapma süreci hakkında endişeler bulunduğu ifade edilmişti. Raporda, yakıt ikmalinin mürettebat içeren Dragon kapsülü rokete bağlı iken yapılmaması gerektiği belirtilmişti. NASA’nın 2011’de sonlandırdığı Uzay Mekiği Programı’nda, astronotlar uzay mekiklerine yakıt ikmali yapıldıktan sonra biniyordu. SpaceX ise Dragon mürettebatının yerini almasının ardından Falcon 9’a yakıt doldurmayı planlıyor.
SpaceX, Dragon kapsülünün acil kaçış sistemini başarıyla test etmişti. Firma, Eylül 2016’da yaşanan kazanın ardından yakıt ikmali esnasında doğabilecek tüm risk faktörlerini de minimize ettiklerini açıklamıştı. SpaceX, ‘astronotların Dragon’a binmesinden atmosfere girişleri ve yere inişlerine kadar olan görev sürecinde güvenliklerini artıracak ek kontrollerin de eklendiğini’ duyurmuştu.
SpaceX’in ilk görevi fazlasıyla güven verdi
SpaceX, Falcon 9’una ateşleme platformunda havaya uçmasının ardından Federal Havacılık İdaresi’nden (FAA) yeniden güvenlik sertifikası almayı başarmış ve Ocak başında gerçekleştirdiği görevde %100 başarı elde etmişti. Iridium firmasına ait 10 telekomünikasyon uydusunu yörüngeye taşıyan Falcon 9, ardından okyanustaki yüzen platforma iniş gerçekleştirmişti.
SpaceX’in 2017’de NASA için gerçekleştireceği ilk görev geçmiş yıllarda olduğu gibi kargo taşımacılığı olacak. Taylor, ateşlemenin Cape Canaveral üssündeki 39A ateşleme platformundan yapılması için FAA’den yeni bir sertifika onayı beklediklerini belirtti.
Özetlersek:
– 1 Eylül 2016’daki kazanın ardından yapılan soruşturma ve güncellemelerin ardından FAA, Falcon 9 için yeniden güvenlik sertifikası verdi.
– NASA uzman raporunda Dragon V2 kapsülünün UUİ’ye kenetleneceği kısmında çatlak tespit edildiği ifade edilmişti. Güvenlik onayı alınamadı.
– Falcon 9’un türbin kanatlarında çatlak tespiti nedeniyle Ticari Mürettebat Programı (nam-ı diğer uzay taksisi) için de güvenlik onayı henüz alınamadı.