Gezegenimizde yaşayan en zeki ve gizemli canlılardan biri olan ahtapotların kollarını nasıl beyinlerinden bağımsız kullandıkları anlaşıldı.
Sekiz kola sahip kafadan bacaklıları temsil eden ahtapotlar, çeşitli aletleri kullanabilmeleri ve hatta bulmaca çözme yetenekleri ile şaşırtıcı bir zekaya sahip. Birçok omurgalının sahip olduğu merkezi sinir sisteminin yerine, ahtapotların sahip olduğu sinirlerin üçte ikisi vücutları boyunca yayılıyor. Bu da, büyük kısmının kollarında bulunduğu anlamına geliyor. Bilim insanlarının en son araştırmaları, ahtapot kollarının beyinlerinden komut olmadan çalışabildiklerini ortaya çıkardı.
Washington Üniversitesi’nden sinirbilimci David Gire, amaçlarının “özellikle sıvıda hareket ederken ve karmaşık okyanus tabanında yemek ararken dağıtılmış sinir sisteminin nasıl çalıştığını anlamak” olduğunu söyledi. Araştırmada, sinir sisteminin nodlarının birbirleriyle nasıl bağlantılı oldukları anlaşılmaya çalışıldı.
Araştırma, Kuzey Pasifik Okyanusu’nda yaşayan Dev Pasifik ahtapotları (Enteroctopus dofleini) ve Doğu Pasifik kırmızı ahtapotları (Octopus rubescens) üzerinde yapıldı. Her iki ahtapot türü yaklaşık 350 milyonu kollarına yayılmış olan 500 milyon nörona sahip. Nöronlar, sinir düğümü (ganglia) adı verilen kümelerde belli bir düzende yer alıyor. Alıcıların topladığı bilgileri anında işleyerek, ahtapotların dış etkenlere anında tepki vermesini sağlıyorlar.
Araştırmada yer alan Dominic Sivitilli, “ahtapot kollarının beyni bypass eden bir sinir halkasına sahip olduğunu ve bu sayede beyin farkında bile değilken birbirlerine bilgi aktarabildiklerini” ifade etti. Bu sayede beyin kolların ne konumda olduğunu bile bilmezken, kollar koordinali bir şekilde okyanus tabanında sürünerek ilerliyor.
Kollar vatozlardan aldığı bilgi ile harekete geçiyor
Yapılan deneylerde ahtapotlara içinde yiyecek bulunan kül bloklar, desenli kayalar, lego tuğlalar ve labirent oyuncaklar verildi ve yemeklere nasıl eriştikleri gözlemlendi. Ayrıca davranışsal ve sinirsel kayıt teknikleri kullanılarak bilginin ahtapotun sinir sisteminde nasıl ilerlediği incelendi. Böylece kolların merkezi sinir sistemi ile bağlantılı mı yoksa bağımsız mı hareket ettiği anlaşıldı.
Vatozların dış ortamdan algı ve motor veri topladığında, kollardaki sinirlerin bilgiyi işlediği ve harekete geçtiği görüldü. Beyin, bu sürecin tamamen dışındaydı.
Gire, dağıtılmış sinir düğümleri tarafından birçok karar verildiğini, verisel bir bakış açısından kolların aldığı bilgi ile nasıl hareket ettiğini anladıklarını belirtti. Sonuç olarak, alıcılar ile toplanan verinin karmaşık karar alma sürecinde ahtapotun sinir sisteminde muntazam işlendiği görüldü.
Elde edilen bulgular, geçmişteki araştırmalar ile de uyum gösterdi. Bilim insanları ahtapot kollarının beyinden bağımsız işlev gösterdiğini anlamış, hatta ölü bir bedenden koparıldıklarında halen sinirsel faaliyet gösterdiklerini gözlemlemişti.
Ahtapotların “öteki dünyalardan geldiğini” düşünmek, bu araştırmalar ışığında hiç de şaşırtıcı olmaz. Sivitille de konuya farklı bir yorum getiriyor “Bu zeka için alternatif bir model… Ahtapotlar gezegenimizde, hatta muhtemelen evrendeki algı çeşitliliğini anlayışımızı artıyor.”