Milan-Bicocca Üniversitesi’nden jeolog Giovanni Baccolo ve takımı Buz Devri döngüsü araştırmalarına yardımcı olabilecek mineral yatakları için Antarktika’da araştırma yaparken jarosite rastladı.
Mars’ta bolca, Dünya’da ise nadir bulunan “jarosit” minerali Antarktika’dan alınan bir buz çekirdeğinde keşfedildi. Bu keşif, demir sülfitlerin oksidasyonuyla oluşan sarı-kahverengi mineralin, eski buz birikintilerinde hapsolmuş tozdan meydana geldiğini gösterdi.
Jarositin keşfi, Mars yüzeyinin bir zamanlar suyla kaplı olduğu fikrini doğruluyordu ancak mineralin nasıl oluştuğu hakkında hiçbir bilgi elde edilememişti. Bu soruların cevabı Antarktika buzullarında olabilir.
The morphology of mineral grains in deep TALDICE investigated through SEM. Credit: Nature Communications (2021). DOI: 10.1038/s41467-020-20705-z
Mars ve Dünya Arasındaki Doğal Bağlantı: Jarosit
Jarosit ilk olarak 2004 yılında NASA’nın keşif aracı Opportunity tarafından Kızıl Gezegen’in ekvatoruna yakın Meridiani Planum’daki kayalık bir çıkıntıda bulunmuştu. Bu keşfin bilim dünyasında önemi büyüktü çünkü mineralin oluşumunda demir, sülfat potasyum gibi maddelerin yanı sıra su da gerekliydi.
Mars’ta bu şartların yerine gelmesi oldukça zor olmasına rağmen mineralin Kızıl Gezegen’de nasıl bu kadar bolca bulunduğu farklı teorilerin üretilmesine neden oldu. Teorilerden bazıları da milyarlarca yıl öncesinde Mars’ın büyük buz tabakalarıyla kaplı olması ve bunların erimesi nedeniyle ya da tuzlu suların buharlaşmasıyla oluşabileceği yönündeydi.
Bir başka fikir de mineralin buzullarda hapsolmuş tozun ayrışmasının bir sonucu olarak Kızıl Gezegen’deki paleo-buz birikintileri içinde çökelmiş olabileceğini öne sürmüştü ancak Güneş Sisteminde ve gezegenimizde böyle bir jeolojik süreç tespit edilmediği için teori zayıf kabul ediliyordu.
Dünya’daki oluşum şeklinde yalnızca, havaya ve yağmura maruz kalmış madeni atıklarda rastlanmıştı.
Ancak bu keşifle bilim dünyasına yeni bir kapı açıldı. Buz tabakaları zamanla büyüdükçe, içlerinde biriken toz, buz kristalleri arasındaki sulu çamur ceplerinde mineralleri jarosite dönüştürmüş olabilir.
Bilim insanları, maddenin Mars’ta da muhtemelen buna benzer bir süreç içinde oluştuğunu düşünüyor.
Kaynaklar
1.Baccolo. G., Delmonte. B., Niles. P.B., et al, [2021], ‘Jarosite formation in deep Antarctic ice provides a window into acidic, water-limited weathering on Mars.,’ Nature Communications, [https://doi.org/10.1038/s41467-020-20705-z]
2.”Mineral often found on Mars discovered deep in Antarctic ice” [https://phys.org/news/2021-01-mineral-mars-deep-antarctic-ice.html]