Gezegen bilimciler detaylı yüzey taramaları sonucunda Ay’ın güney kutup bölgesindeki Aitken Havzası’nda saklı devasa bir yapıyı ortaya çıkardı.
Yakın geçmişte yapılan araştırmalarda yüzeyi altında birçok bilinmeyen yapı ortaya çıkarılan Ay’ın yeraltında sakladığı dev bir krater sakladığı anlaşıldı. Bugüne dek birçok araştırmanın odaklandığı ve halen Chang’e 4 uzay aracı tarafından incelenen Güney Kutup bölgesindeki Aitken Havzası, devasa bir krater barındırıyor.
Geophysical Research Letters dergisinde yer alan araştırmaya göre, 300 kilometre derinliğe ulaşan kraterin ölçülen ağırlığı 2.18 milyar kilogram. Gezegen bilimciler söz konusu ağırlığın çarpma kraterini oluşturan asteroidin kalıntılarından kaynaklandığını düşünüyor.
Araştırmanın başını çeken Baylor Üniversitesi’nden Peter B. James, “Düşünün ki Hawaii Adası’ndan beş kat daha büyük bir metal kütlesini aldık ve yerin dibine gömdük. İşte ölçtüğümüz beklenmedik kütlenin miktarı buna denk” ifadesini kullandı.
Metal Ay’ın bir parçasına dönüştü
Ay’ın derinliklerinde keşfedilen devasa krater, 2012 yılında sona eren GRAIL görevinin verileri sayesinde ortaya çıkarıldı. Ay’ın yerçekim alanındaki hassas değişimleri ölçen GRAIL, bu sayede uydumuzun iç yapısı hakkında bilinmeyen bilgileri ortaya çıkarmıştı. Yıllar süren veri analizlerinin ardından, kraterdeki ağırlığın Aitken Havzası’nda bir kilometre genişliğinde baskı alanı oluşturduğu anlaşıldı. Kraterin çapı yaklaşık 2,500 kilometre.
James, “Ay Yörünge Kaşifi (LRO) ile elde ettikleri topografi bilgilerini bir araya getirdiklerinde Aitken Havzası’nın yüzlerce kilometre derinliğinde beklenmedik derecede büyük bir kütle tespit ettiklerini” söyledi. James, tespit edilen kütlenin “ekstra olarak” çarpan asteroide ait metali içerdiğini belirtti. Asteroidden geriye kalan metal, Ay’ın mantonuna saplı halde bulunuyor.
Bilgisayar simülasyonları, dev çarpışma kraterinin 4 milyar yıl önce yaşanmış çarpışmadan oluştuğuna işaret etti. Asteroidin kalıntıları Ay’ın çekirdeğine batmak yerine mantoya saplandı. Bir diğer alternatif açıklama, lav okyanusların soğuyarak sakinleşmesi sürecinde yoğun oksitlerin bir araya gelmesi ve Ay’ı katılaştırarak asteroidin hareketini kısıtlaması.
Güney Kutbu-Aitken Havzası NASA, Roscosmos ve CNAS (Çin Ulusal Uzay Ajansı) gibi birçok uzay ajansının ilgi odağı. Ay’ın iç yapısı ve geçmişini anlamak için en gözle görünür delilleri içeren Aitken Havzası, anlaşıldığı üzere çarpışma sonucu oluşan kayalık gök cisimleri hakkında ders vermek için bekliyor.