Cassini, Satürn’ün küçük uydularından Pan’e ait bugüne dek elde edilen en net görüntüleri topladı. Cassini tarafından 7 Mart 2017’de elde edilen ve sadece 24,572 kilometre mesafeden çekilen fotoğraflar, Pan’in küre olmaktan çok uzak olduğunu gösterdi.
Cassini görüntüleme ekibinin başında yer alan California Üniversitesi’nden Carolyn C. Porco, Cassini görüntüleri Dünya’ya iletirken uykudaydı. 28 kilometre çapındaki uydunun ham fotoğraflarından ilkini sabah ofisindeki bilgisayarlarda değil, Twitter’da gördü. Porco, “Fotoğrafımı gördüğümde bir sanatçının tasviri sandım, ardından gerçek olduğunu fark ettim” ifadesini kullandı.
Fotoğraflar, adını Yunan mitolojisinde avcıların ve çobanların flüt çalan tanrısından alan Pan’in bilinen en yakın çekim görüntülerini temsil ediyor. Uydunun ekvator bölgesini saran çıkıntı benzeri yapının, birkaç kilometre genişliğinde olabileceği belirtiliyor. Özellikle Cassini’nin gönderdiği son fotoğraftaki detayın mükemmel olduğunu söyleyen Porco, ‘yükseltinin kurdela gibi kıvrıldığını ve tamamen pürüzsüz olmadığını anlayabildiklerini’ ifade etti.
Voyger 2 görüntülerinde ortaya çıktı
Pan, Satürn’ün ‘çoban uydularından’ bir tanesi. Yakın zaman önce Cassini’nin yakından gözlemlediği Daphnis gibi bu uydular Satürn halkalarının arasındaki boşluklarda yer alıyor. Çoban uydular, halkaların şeklini ve aralarındaki mesafeleri korumasında çok büyük rol üstleniyor. Pan, Satürn’ün A halkasında yer alan 200 kilometre genişliğindeki Encke Aralığı’nın çobanlığını yapıyor.
Gökbilimciler, 1980’lerin ortalarında boşluklar boyunca halkaların fistolu kenar benzeri görünüme sahip olduğunu fark etti. Görünüm, boşlukta küçük bir uydunun ortaya çıktığı izlenimini doğurdu. O zamanlar NASA Ames Araştırma Merkezi’nde çalışan Dr. Showalter, hesaplamalar ile Encke Aralığı’nda görünmeyen bir uydunun rotasını ortaya çıkardı. Hesaplarını doğrulamak için Voyager 2’nin 1981’de çektiği fotoğrafları inceledi.
Şansına, “Baktığım ilk fotoğrafta karşımda duruyordu” diyor Showalter.
Bilinmeyenler ortaya çıkmaya devam ediyor
Pan’e ravioli veya bir ceviz görünümü veren kenar yükseltisi, Cornell Astrofizik ve Gezegen Bilimi Merkezi’nden Peter Thomas’a göre Encke Aralığı’ndan çıkarken üzerinde biriken ‘toz halkası’ olabilir. Muhtemelen doğru olan bu teori, Pan’in geçmişi ve oluşumu hakkında da birçok bilgiyi gözler önüne seriyor olabilir.
Satürn sistemini 2004’ten bu yana gözlemleyen Cassini, Pan gibi mikro detayları ortaya çıkardığı yörünge geçişlerinde artık sona yaklaşıyor. Manevra yapmasını sağlayan yakıtın tükenmesinin ardından, Cassini son kez hızlanarak gaz devine kamikaze yapacak. Öncesinde, birkaç açıdan daha yakın geçiş gerçekleştirerek Satürn uydularına ait bilinmeyen, görülmemiş detayları son kez ortaya çıkaracak.
Elde edilen fotoğrafların doğru yönde hareket edilmesinin sonucu olduğuna dikkat çeken Dr. Porco, ‘ekvator kısmındaki yükselti biraz daha fazla olsa da, bir cevize benzediğini söyleyebiliriz” diyor Pan için. Pan’e ait çok sayıdaki fotoğrafa rağmen, Cassini Ocak ayında Daphnis’in sadece bir tane çok net görüntüsünü elde edebilmişti.
Cassini, Nisan ayında bir diğer çoban uydu olan Atlas’ı gözlemleyecek. Amaç, bugüne dek sadece bulanık görüntüleri Dünya’ya ulaşmış olan Atlas’ı da görünür kılmak.