ABD’li amatör astronom Ethan Chappel, hayatında belki de bir kez denk gelecek bir gözleme imza atarak Jüpiter’e çarpan bir meteorun infilak anını görüntüledi.
Texas’ta yaşayan Ethan Chappel, 7 Ağustos 2019 tarihinde Jüpiter’i gözlemlerken TSİ 07:07’de Jüpiter üzerinde hiç beklemediği bir görüntü ile karşılaştı. Amatör astronom, çektiği görüntüleri Twitter’da “Güney ekvator kuşağında çok bariz bir patlama parlaması gibi görülüyor” ifadesini paylaştı.
ScienceAlert’a bilgi veren Chappel, “Videoyu izledikten ve parlamayı fark ettikten sonra aklıma binbir şey geldi. Açıklama yapabilecek kişilerle paylaşma gereği duydum” dedi.
Görüntülerde, Jüpiter’in ekvator kuşağının altında, en sol alt kısımda yer alan kahverengi bulutlardan oluşan bölgede bir parlama oluşup yok oluyor. Parlama, Jüpiter’de gözlenen atmosfer olaylarından tamamen farklı bir olaya işaret ediyor. Yani, bir meteor çarpması.
Avustralya’nın Güney Queensland Üniversitesi’nden astronom Jonti Horner, görüntüleri “Hiç böyle bir şeye tanık olmadım, kesinlikle nefes kesici” diyor.
“Bolide patlamaları” olarak bilinen meteor çarpmaları, Dünya’da sıkça yaşanıyor. Söz konusu meteorler atmosfer girişi esnasında yere değmeden infilak ediyor. Jüpiter, Dünya’dan misliyle büyük ve güçlü bir çekim kuvvetine sahip olduğu için kozmik taşları üzerine kolayca çekiyor.
Jüpiter, Mars ile arasında yer alan asteroit kuşağının yanı sıra, çevresini satan uzun ve kısa periyod kuyrukluyıldızlar tarafından da ziyaret ediliyor. Öyle ki, 1998 yılında yapılan bir araştırma Jüpiter’de yaşanabilecek büyük çarpışma ihtimalinin Dünya’nınkinden 2,000 ile 8,000 kat daha fazla olduğunu göstermişti.
Jüpiter’de yakın geçmişte yaşanan en akıllarda kalan kuyrukluyıldız çarpışması, 1994 gaz devinin atmosferinde parçalara ayrılan Shoemaker-Levy 9 olmuştu. Kuyrukluyıldız çarpışma esnasında gezegenin Dünya’dan uzak kalan yüzünde gerçekleşmiş olsa da, Hawaii’deki 2.2 metrelik teleskop patlama noktalarının sıcaklık sinyallerini elde etmiş ve Hubble teleskobu da Jüpiter bulutlarında geride kalan karanlık izleri görüntülemişti.
Birkaç saniyede yaşanıp yok oluyor
Jüpiter, Dünya’nın kalkanı olarak da biliniyor. Bugüne dek sayısız küçük ve büyük meteordan Dünya’yı koruduğu bilinen gaz devinin geçmişte de patlama görüntüleri gözlemlenmişti. En son görüntüler, 17 Mart 2016 tarihinde Avusturyalı amatör bir gözlemci tarafından elde edilmişti. Öncesinde, 2009 ve 2010 yıllarında da Jüpiter üzerindeki gök cismi çarpışmaları gözlemlenmişti.
Horner, bu gözlemleri yapmanın kolay olmadığını çünkü birkaç saniye içinde yaşanıp bittiklerini belirtti. Birçok kuyrukluyıldız ve asteroit çarpmasının gözden kaçırıldığını belirten Horner, bu olayların yarısının gezegenin öteki tarafında yaşandığını not düştü. Chappel’ın çektiği görüntüler patlamayı başından sonuna kadar yakaladığı için oldukça nadir görüntüleri temsil ediyor.
Chappel, Perseid meteorlarını gözlemlemek için çektiği görüntülerde parlamayı fark etmemiş. Bilgisayarda incelediği esnada Marc Delcoix tarafından geliştirilen “DeTeCt” adlı yazılım sayesinde parlamayı fark etmiş. Kısaca, nadir görüntüleri hassas bir yazılım olmasaydı tamamen gözden kaçırmak mümkündü.
Amatör gözlem sayesinde astronomların eline geçen bulgular, 2013’te yaşanan Çelyabinsk meteor patlaması ile karşılaştırmalar yapılmasını sağlayacak.