Dünya’nın bir zamanlar küçük kardeşinden farksız olan Mars’ı 12 yıldır gözlemleyen Mars Yörünge Kaşifi (MRO), bu hafta içinde uzay keşfinde 50,000 yörüngeyi geride bırakan ilk keşif uydusu oldu. Bugüne dek Mars’ın yüzde 99’unu gözlemleyerek bu alanda da rekor sahibi olan MRO, yerdeki bilimsel görevler için çok büyük bir rol oynuyor. Opportunity ve Curiosity keşif araçları ile Dünya arasındaki bağlantıyı temsil eden MRO, aynı zamandda gelecek yıl Mars’a ateşlenecek Insight keşif aracının iniş noktasını analiz etmek adına büyük rol oynuyor.
MRO’nun sahip olduğu en önemli donanımlardan biri, Context Camera (CTX). MRO, Kızıl Gezegen’deki gözlemlerine başladığı günden bu yana CTX ile yaklaşık 30 kilometre genişliğindeki alanları kapsayan 90 binden fazla fotoğraf çekti. Her bir yüksek çözünürlüklü olan fotoğraflarda, tenis kortu büyüklüğündeki cisimler tespit edilebiliyor.
MRO’nun gözlemlere başladığı günden bu yana Mars yüzeyinde taradığı alan. Animasyondaki her nokta bir aylık gözlemi içeriyor. [NASA/JPL-Caltech/MSSS]
CTX ekibinde yer alan Space Science Systems firmasından Michael Malin, MRO ile Kızıl Gezegen’in yüzde 99,1’ini görüntülemeyi başardıklarını söyledi. Malin, “Hava şartları, diğer cihazlarla olan koordinasyon ve sinyal gönderimini kesintileri ve yörüngesel sebepler nedeniyle ne zaman nereyi görüntüleyebileceğimiz değişiyor” ifadesini kullandı.
Kızıl Gezegen’in neredeyse tamamını görüntülemiş olmasının yanı sıra, CTX Mars yüzeyinin yüzde 60.4’ünü en az iki kez görüntüledi. Bilimsel açıdan paha biçilmez bilgiler sunan görüntüler, aynı zamanda gelecekte Mars’a gönderilecek çok sayıda keşif aracının iniş noktasını belirlemek için kullanılacak. Malin, “Yeri birden çok taramak iki fayda sağlıyor: Değişimleri fark etmek ve topografik haritalar yapmamızı sağlayan stereoskopik görüntüler çekmek” diyerek MRO’nun genel çalışmasını özetliyor.
Çarpışma kraterleri saklı buzu ortaya çıkarıyor
CTX kamerasının farklı zamanlarda aynı bölgede yaptığı gözlemler, bugüne kadar 200’den fazla yeni krater tespit edilmesi sağladı. İki gözlem arasındaki değişime bakarak, gökbilimciler ne tür küçük asteroit veya kuyrukluyıldızların Mars’a çarptığını anlayabiliyor. Bazı çarpışmalar, buz-su olarak yorumlanan beyaz materyal ortaya çıkarıyor. Buz içerdiği düşünülen kraterlerin yer aldığı enlemler ve tahmini derinlikleri yüzeye yakın bölgelerdeki buzun yayılımı hakkında bilgi sunuyor. Mars Yörünge Kaşifi’nin Shallow Radar donanımı derinlerde buz izlerine rastlarken, normalde gözden kaçabilecek sığ bölgelerdeki buzlar çarpışma kraterleri sayesinde tespit ediliyor.
MRO’nun bir diğer önemli kamerasını temsil eden Yüksek Çözünürlüklü Görüntüleme Bilimsel Deneyi (HiRISE), CTX tarafından bulunan kraterleri detaylı olarak inceliyor. HiRISE ve CRISM (görünür ve kızılötesi ışıkta tarama yapan spektrometre cihazı), bu kraterlerden bazılarında buz varlığını doğruladı. Bu donanımlara ek olarak, Mars Color Imager kamerası her gün neredeyse gezegenin tümünü hava olaylarını takip etmek için tarıyor. Mars Climate Sounder ise Mars atmosferine ait sıcaklığı ölçüyor ve içerdiği parçacıkları gözlemliyor.
InSight için manevra yaptı
MRO, 12 Ağustos 2005’te ateşlendi ve Mars yörüngesine Mart 2006’da giriş yaptı. Aylarca Mars’ın üst atmosferinde yeniden konumlanmak için manevra yaptı. Nihayet Kasım 2006’da nihayet gözlemlere başlayan MRO, kutup noktalarına yakın geçtiği iki saatlik bir yörüngeye oturdu. Yerden 250 ile 316 kilometre mesafede turlayan keşif uydusu, 27 Mart’ta 50,000 yörüngeyi tamamladı.
MRO proje müdürü Dan Johnson, “11,5 yılın ardından MRO halen sağlıklı ve görevine devam ediyor… Önümüzdeki birçok yılda Mars Keşif Programı ve Mars araştırmalarına katkıda bulunmaya devam edecek” dedi.
Insight’ın başarılı iniş yapabilmesi için HiRISE ile şu ana kadar iniş bölgesinin 60’dan fazla görüntüsü elde edildi. Elysium Planitia’da geniş bir düzlüğe inecek olan Insight, Mars’ın iç dinamiklerini anlamak için sismometre ve ısı dedektörü taşıyacak. Amaç, Dünya ve Mars gibi kayalık gezegenlerin nasıl oluştuğunu daha iyi anlamak. MRO, Insight’ın ineceği bölgenin en son fotoğrafını 30 Mart’ta çekti.
İlginizi çekebilir: NASA, Mars 2020 görevi için üç iniş noktası arasından seçim yapacak