Karınız Nazi, Siz Yahudi: Yönetmen Fritz Lang’in Hayatı

0
5607
Fritz Lang dijitalx sinema
Fritz Lang dijitalx sinema

1890 yılında Viyana’da dünyaya geldiniz. 1938’de Avusturya’nın Alman toprağı olmasıyla kendinizi Almanya’da yaşıyor buldunuz. Yönetmen Fritz Lang olarak Alman UFA Stüdyoları’nda çalışmaya başladınız. Kısa sürede İkinci Dünya Savaşına girilirken Alman dışa vurumcu sinemasının en önemli yönetmenlerinden oldunuz. Ancak bir sorun var: O dönemin Nazi Almanyası’nda siz bir Yahudi’siniz.

Işte Fritz Lang’in yaşadığı dönemdeki acıları :

1927 senesinde bilim kurgu türünün ilk örneklerinden olan “Metropolis” filmini yöneten Fritz Lang, Hitler’den büyük bir beğeni topladı. Film ayrıca UNESCO dünya hafızasını koruma kategorisine seçildi.

1931 yılında Nazi değilim dercesine “M. Le Maudit” filmini çekti. Bu film serbest anlatım sanatına damgasını vurmuştur. Konusu Almanya’da çocuk katili olan M’nin yakalanmasını ve cezalandırılmasını anlatır. Film sonraları kısaca “M” olarak da anılacaktır. Lang’in ilk sesli film çalışması olan “M”, Nazi halkı tarafından çok beğenildiği için kendisine “Devlet Sinema Müdürlüğü” önerilir.

Lang “Yahudiyim beni nasıl kabul ediyorsunuz?” diye sorduğu soruya verilen cevap yüzünden pozisyonu reddetmiştir.  Kendisine verilen cevap “Biz devlet olarak, kimin gerçek Yahudi kimin olmadığına karar veririz” şeklindedir. Nazi Almanyası’nın ikiyüzlülüğü yüzünden Fransa’ya sığınan Lang, sonradan “M” isimli filminin Almanya’da Joseph Goebbels tarafından yasaklandığını öğrenir.

Karısı Naziydi

Fritz Lang ve eski eşi Thea von Harbou (wikipedia)

Lang’in karısı Thea von Harbou, Birinci Dünya Savaşı’ndan beri senarist olarak çalışmaktaydı. Von Harbou, 1922 yılında yaptıkları evlilikten boşandıkları 1933 yılına kadar Fritz Lang’a senaryo yazımında yardım etti. Tarihte verici ve özverili bir kadın olarak tanınmaktadır. Aylar süren uzun çekimlerde bıkıp usanmadan tüm film ekibine yemekler yapmasıyla bilinen Thea von Harbou, Fritz Lang’i Hint kökenli bir aktrisin yatağında yakalar. Boşanmalarının ardından kendisi Nazi Partisine katılır.

Von Harbou, 1945 yılında Nazi sempatizanı olarak yakalanarak İngiltere’de hapse atıldığında hala suçlu olmadığına inanıyordu.

1934-1956 yılları arası

Friedrich Murnau, Ernst Lubitsch, Josef von Sternberg ve Erich von Stroheim gibi tanınan yönetmenlerle beraber Hollywood zincirine katılan Fritz Lang, 1934-1956 yılları arasında 20’den fazla esere imza atmıştır.

Ölümü

İlerleyen dönemlerde çeşitli ülkelerde çalışmalarına devam eden Fritz Lang, 1956 tarihinde Almanya’ya geri döner. 1971 yılında kör olur. 2 Ağustos 1976 tarihinde, 85 yaşında hayatını kaybeder.