İnsanlar Afrika’dan ayrılıp Avrasya’ya yayılmaya başladıklarında birçok bölgenin Neandertal ve Denisovan gibi daha hominin tarafından keşfedildiğini fark etti. Akrabalarımız ile kısa zamanda haşır neşir olduğumuz gibi bugün var olmayan türlere ait DNA’yı çok az da olsa bugünlere taşıdık.
Öte yandan antik zamanlardan bugüne kadar uzanan yerleşimlerde gizemli izlerin silik belirtilerini görmeye başladık: Bugüne kadar karşımıza çıkmayan homininlerin izleri.
Adelaide Üniversitesi’nden biyolog Joao Teixeira, “Hepimiz içimizde geçmişteki etkileşimlere dair genetik izler taşıyoruz” ifadesini kullandı. Teixeira, “Arkaik gruplar geniş bir alana yayılmıştı ve genetik çeşitlilikleri yüksekti. Haliyle bizim içimizde hayatta kaldılar. Onların hikayesi bizim nasıl hayata geldiğimizin bir parçası” dedi.
Mevcut verileri analiz etmeleri sonucu, Teixeira ve meslektaşı biyolog Alan Cooper modern insan DNA’sında iki “hayalet” atanın izlerini tespit etti. İlk hayalet izi yapay zeka (AI) yardımı ile Avrasya DNA’sında ortaya çıkarılırken, 2019 yılında bilim dünyasında bolca yer kapladı.
İkinci hayaletin izi ise 2018’de bulunurken, bir diğerine kıyasla gözlerden uzak kaldı. Bu hayalet sadece Endonezya’nın Flores popülasyonunda bulunan gizemli, tam olarak anşılaşamış bir genetik iz. Söz konusu iz, insan DNA’sından Denisovan ve Neandertal DNA’sının arasındaki farka benzer bir şekilde ayrı kalıyor.
Bilinmeyen iki insan grubu
Ortaya çıkarılan genetik izlerin dikkatli bir şekilde izini süren bilim insanları, nerede hangi türlerin bir araya gelmesiyle oluşmuş olabileceklerine dair bulgular elde etti.
Teixeira, modern insan popülasyonunun %2’sinin Neandertal kalıtımı taşıdığını belirterek, “Anlaşılıyor ki Neandertal ile modern insanın atalarının birleşmesi Afrika’yı terk etmemizden kısa bir süre sonra, yaklaşık 50.000-55.000 yıl önce Ortadoğu’da yaşandı” açıklamasında bulundu.
Atalarımız daha da doğuya ilerleyip Asya’ya doğru hareket ettikçe, daha fazla ve çeşitli insan grupları ile karşılaştı. Teixeira, atalarımızın adım attığı bölgede en az üç arkaik insan grubunun daha bulunduğunu ve hepsiyle yok olmalarından önce karıştığımızı belirtti.
Bu gruplardan biri Denisovan insanıydı. Diğer iki grubun ise kim olduğu bilinmiyor.
Bilinmeyen ilk nesli tükenmiş honimin EH1 olarak adlandırılırken, genetik olarak Denisovan ve Neandertallerden eşit mesafede yer aldığı düşünülüyor. Tüm Asya ve Avustralya-Papua popülasyonlarının EH1 ile karıştığı ve bugün %2,6 ile %3,4 oranında EH1 kalıtımı taşıdıkları belirtildi.
Bugün çok zayıf kalsa da, EH1 genetik sinyali halen Avustralya Aborjinlerinde, Doğu Asyalılarda ve Andaman Adaları popülasyonunda tespit edilebiliyor. Bilim insanları buradan yola çıkarak çok emin olmasalar da EH1 grubunun Hindistan’ın kuzeyindeki bir bölgede yaşadığını ve Asya, Avustralya ve Papua adalarına doğru giden insanların EH1 grubu ile karşılaştığını düşünüyor (yukarıdaki haritada 1 numara).
Modern insanın atalarının aynı zamanda Denisovan insanı ile Doğu Asya, Sunda Sahanlığı ve Filipinler’de çifleştiği anlaşıldı (haritada 2,3 ve 4 numaralı bölgeler).
EH2 olarak adlandırılan ve insanlar ile Flores’te karışan grup hakkındaki bilgiler daha az. EH2’ye ait deliller sadece Liang Bua Mağarası yakınlarında yaşayan kısa boylu insanlarda bulunurken, bu bölgede Homo floriensis’e ait kalıntılar bulunmuştu. Söz konusu bölge fazlasıyla yere olduğu gibi iki grubun bir araya gelmesinden bu yana 50,000 yıl boyunca etkileşime tanık olmuş olabilir (haritada 5 numaralı yer).
EH1 ve EH2’ye dair gizemi çözebilmek için daha birçok araştırma yapılması gerekirken, insanlığın ne kadar karman çorman bir geçmişe sahip olduğunu da gözler önüne seren bir harita ortaya çıkıyor.
Texeira, “Afrika’nın hikayesinin kolay olmadığını biliyoruz ancak bugüne kadar düşündüğümüzden çok daha karmaşık bir tablo söz konusu” ifadesini kullanırken şu sözleri ekliyor:
“Güneydoğu Asya bölgesi açıkça anlaşıldığı üzere birçok arkaik gruba ev sahipliği yapıyordu. Bu gruplar birbirinden belli bir izolasyonda yüz binlerce yıl yaşadı ve ardından insanlar bölgeye göç etti.”
Neandertallerin hikayesinden aşina olduğumuz gibi, insanların Güneydoğu Asya’ya gelmesi ile arkaik insanların da nihayetinde sonu geldi.
EH1 ve EH2 hayalet gruplarına yönelik araştırma PNAS dergisinde yayınlandı.
Kaynak: Sciencealert