ABD’li doktorlar, ölüm döşeğindeki hastaların dondurularak ameliyat edildiği “suspended animation” yönteminin denenmeye başladığını duyurdu.
Bilim-kurgu filmlerinde bolca karşımıza çıkan sahnelerden bir tanesi, onlara ışık yılı yolculuğa çıkmaya hazırlanan uzay yolcularının kapalı uyku modüllerine girmesini içeriyor. İnsan vücudunun çok uzun süre boyunca yaşlanmadan kalmasını sağlayan yöntem, “suspended animation” olarak adlandırılıyor.
Henüz derin uzay yolculukları seviyesine çıkmamış olsa da, insanları geleneksel yöntemlerle dondurmak günümüzde tıbbi amaçlar için kullanılıyor. İlk kez 2002’de domuzlar üzerinde test edilen dondurarak ameliyat etme yöntemi, ölmekte olan hastalara kurtuluş şansı sunmak için vücutlarını dondurmayı ve bu halde iken ameliyat gerçekleştirmeyi içeriyor.
Dr. Samuel Tisherman’ın başında yer aldığı ekip, 2014 yılında dondurarak ameliyat etme yöntemini denemek için hazırlıkları tamamladıklarını duyurmuştu. Bugün Maryland Üniversitesi Tıp Okulu’nda görevli olan Tisherman, New Scientist dergisine yaptığı açıklamada dondurarak ameliyat etme yöntemini denediklerini duyurdu.
Dondurarak ameliyat nasıl uygulanıyor?
Bıçaklanma veya silahlı yaralanma gibi sebeplerden acil servise gelen en kritik vakalar, aşırı kan kaybı nedeniyle anında müdahaleye rağmen ölebiliyor. Doktorların denediği en son yöntem, hastanın göğüs kafesini açmak için kan akışını kalp ve beyne yönlendirmek oluyor. Maalesef bu yöntem de genelde hayat kurtaramıyor.
Dondurarak ameliyat yönteminin mantığı da burada çıkıyor. Tisherman, 18 Kasım’da New York Bilim Akademisi’nde yaptığı açıklamada “hayatınızı kurtarabileceğiniz bir hasta geliyor ancak zaman yetmediği için yapamıyorsunuz” ifadesini kullandı. Kısaca, ölüm döşeğindeki hastaları dondurmak gerekli zamanı kazanmak anlamına geliyor.
Tisherman, “acil koruma ve canlandırma” (EPR) olarak da tanımladıkları dondurarak ameliyat etme yönteminin “birkaç kez denendiğini” açıkladı. Tisherman, “sürreal” olarak ifade ettiği denemelerde elde edilen başarı oranı hakkında ise yorum yapmadı.
Tıp tarihinde ilk olan ameliyatlarda, ölmekte olan hasta buz gibi tuzlu su içine alınarak vücut ısısı 10-15 dereceye düşürülüyor (normal vücut ısısı 37 derece). Tisherman, soğuk tuzlu su kullanarak başta beyin ve kalp olmak üzere tüm vücudu dondurabildiklerini söyledi. Dondurulma sürecinde hastanın vücut fonksiyonları ve kimyasal süreçler durma noktasına geliyor, böylece beyin ve organlar çok daha az oksijene ihtiyaç duyuyor.
Vücudun donmasının ardından doktorların hastayı kurtarmak için birkaç dakikasi değil ama iki saati bulunuyor. Ameliyatın ardından hasta kalp ve akciğerleri yapay olarak çalıştıran cihaz eşliğinde hayata döndürülüyor.
“Gelecekte birçok insanın hayatı kurtulacak”
Domuzlar üzerinde başarıyla test edildikten sonra ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından onaylanan suspended animation, nihayet insanlar üzerinde de deneniyor. Acil servise geldiğinde kalbi durmuş olan hastaların kurtulma şansı çok düşük kabul edildiği için dondurarak ameliyat yöntemi için rızasını almak yasalardan bağımsız kalıyor. Tisherman ve ekibi Maryland’deki yerel gazetelerde bildiri yayınlayarak ağır yaralanma durumuna karşılık isteyenlerin dondurulmayı önceden tercih edebileceğini belirtti.
Doktorların amacı EPR yöntemini 10 kez denemek. Ardından 10 kişiyi de kontrol olarak kullanmak. Maalesef kontrol grubunda yer alacak hastalar Tisherman ve ekibi tam kadro hastanede bulunmadığı zamana denk gelenler olacak. Bu yüzden onlara EPR uygulanamayacak.
EPR ne kadar başarılı olacak ve zamanla ne kadar geliştirilecek bilinmez. Mevcut olarak yöntemin belli soru işaretleri de bulunuyor. Örneğin vücut tekrar normal ısısına geldikten sonra hücre zedelenmesi olup olmayacağı bilinmiyor. Bu tür durumların ilaç tedavisi ile düzeltilebileceği tahmin ediliyor.
Tisherman, hastaları dondurarak zaman kazanmanın kritik olduğunu aksi takdirde kurtarılabilecek hastaların gözleri önünde ölmeye devam edeceğini söyledi. Umarız, tam beklediği gibi olur.