Geçtiğimiz yüzyıl içerisinde gerçekleşen ve etkilerini bu yıllarda halen gördüğümüz bir ilaç; Contergan (Talidomid etken).
Alman Grünenthal firması 1957’de hamilelerde uyku problemleri ve sabah bulantıları için bir ilaç geliştirdiğini açıkladı ve bu ilacın gebelerde güvenle kullanılabileceğini belirtti. Contergan İsmi ile piyasaya sürülen ilacın etken maddesi talidomid’di.
Dönemine göre fazla gelişmemiş olan reklam sektörüne rağmen hızlı bir şekilde hamileler arasında yayılan Contergan, kullanımının ilk yıllarında oldukça başarılı görülmüştü. Hatta, başta Almanya olmak üzere Avustralya’ya kadar 46 ülkede dağıtımı ve kullanımı sağlandı. Klinik öncesi çalışmalara göre talidomidin ölümcül doza ulaşması pratik olarak imkansızdı ve bu sebeple çok güvenilir olduğu düşünülüyordu.
Ancak bunun aksi yönünde aynı dönemlerde hamilelerde sürekli olarak embriyopati (Embriyonel gelişim döneminde yavruda biçimlenen ve yavrunun ölümü veya anomaliyle sonuçlanan durum) verileri gözlenmeye başlamıştı. Bir çok ülkede sakat, kolsuz, bacaksız doğumlar baş gösterdi. Firma ise sonuna kadar contergan ilacının arkasındaydı.
O yıllarda “kayıtlara” geçen anomalilerin 10.000’in üzerinde olduğu bilinmekteydi. Kayıt dışı bir çok vakanın olduğuda tahmin edilmekte. Gözüken bu anomalilerin bir adı var; Fokomeli. Fokomeli uzuvların olması gerekenden çok daha kısa veya hiç olmaması durumu gibi özetlenebilir.
1962 yılında tüm Talidomid etken maddeli Contergan ilaçları piyasadan çekildi. Ancak bilinenin aksine ilacın kullanımı ve vakaların görülme durumu devam etmiştir.
Daha sonraları Talidomid üzerinde yapılan çalışmalar farklı hastalıklarda Talidomidin kullanımına ön zemin hazırladı. Örneğin İsrailli bir hekim 1964 yılında Jacob Sheskin ilacı Lepralı (cüzzam) bir hastasında kullandı pozitif sonuçlar neticesinde talidomid lepra tedavisinde Brezilyada kullanılmaya devam etti. 1965-1996 yılları arasında Brezilyada Talidomid maddesi ile ilişkili olan 33 embriyopati gözlendi.
Beklenenin aksine, FDA (ABD Gıda ve İlaç İdaresi) 1998 yılında ilacın lepra tedavisinde kullanılmasını onayladı. 2005-2010 yılları arasında ise Brezilya’dan yine Talidomid bağlantılı 100 embriyopati vakası kayıtlara geçti. Bunun yanında yine FDA Talidomidin multiple myelom (bir tür kanser) da kullanılmasına onay verdi. Halen kullanımı devam etmektedir.
-Science is Everything-