NASA deneyi kapsamında Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) gönderilen 20 farenin videosu, küçük kemirgenlerin yerçekimsiz ortama beklenenden daha iyi uyum sağladığını gösterdi.
İnsanların yanı sıra farklı canlıların yerçekimsiz ortama nasıl adapte olduğunu anlayabilmek için bugüne kadar uzaya solucanlardan lahana kadar birçok hayvan ve bitki türü gönderildi. En akıllarda kalan deney, Çin’in bu yılın başında Ay’ın öteki yüzüne inen Chang’e 4 uzay aracı ile taşıdığı pamuk filizleriydi. Pamuk tohumları ilk başta yeşermiş olmasına rağmen Ay’ın aşırı soğuklarında fazla hayatta kalamamıştı.
NASA’nın “Kemirgen Araştırma Tesisi” tarafından hazırlanan deneyler kapsamında, bugüne dek toplam dokuz araştırma yapıldı. Fareler, uzayda barınmaları için geliştirilen özel habitat içinde birçok görevde ISS’e yollandı. En son olarak 2017’de uzay istasyonuna gönderilen farelerin bir kısmı yerçekimsiz ortamda bir ay kalırken, geri kalanı 2 ay uzayda yaşadıktan sonra Dünya’ya döndü.
Fareleri yerçekimsiz ortamda gözlemlendiği deneylerin kas erimesi gibi fizyolojik değişimleri anlamaya yönelik birçok amacı bulunuyor. Scientific Reports dergisinde yayınlanan araştırma ise bugüne dek yapılan ne kapsamlı deneyin sonuçlarını içeriyor. Araştırmada, Dünya’dan uzay istasyonuna gönderilen 20 farenin 4 günlük yolculukları boyunca neler yaşadıkları kameralar ile kaydedildi.
Dünyanın en talihli 20 faresi, türlerinin beklenenden çok daha başarılı uzay yolculuları olduğunu kanıtladı. Kaydedilen görüntülerin büyük kısmında farelerin günlük aktivitelerine normal bir şekilde devam ettiği ve mutlu oldukları görüldü. Yemek yiyen, kendi kendine gezinen ve kendilerini temzizleyen farelerin arta kalan zamanlarda “dostça yaklaşımlarda” bulunduğu gözlemlendi.
Araştırmada, “NASA Kemigen Habitat’ı ile ilk görevlerine çıkan 20 farenin tümünün uzay istasyonunda son derece sağlıklı oldukları” ifade edildi. Uzay farelerinin görev boyunca düzenli ve aktif fiziksel faaliyet gösterdikleri ve uçuş sonrasındaki vücut ağırlıklarının uçuş öncesine göre uyumlu olduğu belirtildi. Dahası, kendi başlarına yaptıkları gezintiler ile sağlıklarını koruyan farelerin son derece sağlıklı tüylere sahip olduğu not düşüldü.
Hiperaktif uzay fareleri
Her ne kadar yolculuk harika başlamış ve başarıyla sonuçlanmış olsa da, uzay farelerinden birkaçı deneyden bir hafta sonra tuhaflıklar sergilemeye başladı. Videoda da görüldüğü gibi fareler tek olarak kafesin içinde hızla koşarak yanlamasına turlar atıyor. Sonrasında, diğer fareler de toplu egzersiz yaparmış gibi ilk fareye katılıyor.
Bilim insanları farelerin neden toplu halde bir enerji patlaması yaşadığından kesin olarak emin değil. Ancak akla gelen bir ihtimal, uzayda geçiriken son derece sağlıklı sürecin ardından elde ettikleri üstün performans.
Bu olasılık, gelecekte düzenlenecek insanlı yolculuklar için de iyi bir haber. Uzay farelerinin üzerinde yapılan deneyler, kolonileşme sürecine en kısa zamanda başlaması gereken insanların uzun süreli derin uzay görevlerinde nasıl hayatta kalması gerektiğine ışık tutacak. İnsanlar üzerinde yapılan en önemli deney, astronot Scott Kelly ile kozmonot Mikhail Korniyenko’nun bir yıl boyunca ISS’de kalmasıyla gerçekleştirilmişti.
Farelerin insanlığın önünü açan deneylerde yer alması ve Dünya’da gerçekleştirilen birçok tıbbi deneyin aksine ölmeden Dünya’ya dönmeleri oldukça sevindirici. Hiperaktif hale gelen uzay fareleri bir gün kontrolden çıkmadığı sürece, uzayda bizlere eşlik edecek ilk evcil hayvan bile olabilirler.