Günlük hayatımızda diş fırçalamaktan sabah kahvesi yapmaya kadar sürekli tekrarladığımız birçok alışkanlık mevcut. Peki bu alışkanlıklardan kurtulmak istiyorsak bilimsel olarak ne kadar vakit harcamalıyız?
Düzenli spor yapmak gibi bir alışkanlık son derece faydalı iken her gün bir paket sigara içmek veya çok sık pizza siparişi vermek sağlık açısından hiç de iyi olmayabilir. Alışkanlıklarımızı yararlı ve zararlı davranışlar olarak algıladığımız için onları düzgün bir sıraya sokmaya çalışıyoruz.
Bugün kötü olduğunu kabul ettiğiniz bir alışkanlığı başınızdan savmak için yararlanabileceğiniz birçok uygulama bulunuyor. Birçoğunun istemediğiniz alışkanlıktan özgür kalmanız için gerekli gördüğü süre ise 21 gün.
Bu sayı, 1960 yılında çıkardığı “Pyscho-Cybernetics” kitabı ile ünlenen plastik cerrah Maxwell Maltz tarafından ilk kez öne sürüldü. Bu düşüncesi, hastalarının yüzlerine alışma sürelerini ortalama 21 gün olarak ölçmesiyle şekillendi. 2009 yılında yayımlanan bir araştırma ise bir alışkanlıktan kurtulmak için gereken sürenin kesin olarak belirlenemeyeceğini savunuyordu.
University College London araştırmacıları 12 hafta boyunca 96 kişinin alışkanlıklarını gözlemledi. Sonuçlar, bir alışkanlıktan kurtulmak için gerekli ortalama sürenin 66 gün olduğunu ortaya koydu. Denekler arasındaki alışkanlıktan kurtulma süreleri 18 gün ile 254 gün arasında değişti.
Araştırmanın sonuçları, yeni bir alışkanlık üretmenin genelde iki aydan uzun sürdüğünü, bir tanesinden kurtulmak için en az üç hafta gerektiğini gösterdi. Bu sürenin üzerindeki zaman dilimlerinde oturan alışkanlıkların ise bırakması daha zor olduğu anlaşıldı.
Kötü Bir Alışkanlıktan Kurtulmak Kolay Mı?
Araştırmalar, yeni bir alışkanlık elde etmek ile bir tanesinden kurtulmak arasında yakın bir bağlantı olduğunu gösterdi. Psikolog Timothy Pychyl tarafından hopesandfrears sayfasına yapılan açıklamaya göre, “bir alışkanlığı yok etmeye çalışmak, bu istek gerçekleşmeden önce yeni bir tanesini üretme potansiyeli doğuruyor.” Eski alışkanlık veya tepki verme şekli (beyindeki nöronların çalışma deseni) halen orada oluyor ancak daha az nüfuz gösteriyor (etkisi düşük oluyor).
Sinir bilimci Elliot Berkman ise “eskisinin yerini alacak bir davranış olmadıktan sonra bir alışkanlığı durdurmak yerine bir yenisine başlamak daha kolay” diyor. Bu da nikotin bandı yerine nikotin sakızlarının sigara bırakmakta neden daha etkili olduğunu açıklayabilir.
Uzmanlar, alışkanlıklardan kurtulmak için kesin bir zaman belirlenemeyeceğini ve bu girişimin kişilik özellikleri, motivasyon, şartlar ve söz konusu alışkanlığın kendisine bağlı olduğunu belirtiyor.
Berkman, “Alışkanlıklarını kişisel değerleri doğrultusunda değiştirmek isteyen insanlar, dışardan baskı gördüğü için aynısını yapmaya çalışan insanlara göre daha başarılı oluyor” ifadesini kullanıyor.
Psikoloji profesörü Susan Krauss Whitbourne’a göre, bazı alışkanlıkları kırmak daha kolay olabilir. Bu durumlar sigara dumanına maruz kaldığınızda ciddi olarak rahatsızlanmanız veya yolda yürürken mesaj attığınız esnada bir aracın size çarpması olabilir.
Yine de, normal şartlar altında bir alışkanlıktan kurtulabilmek için iki aylık bir süre gerekiyor. Bu süreçte size en fayda gösterecek yöntem ise en güçlü motivasyon kaynağını düşünmek olarak beliriyor.
Öte yandan, alışkanlığı terk etmenize neden olacak takviye davranışı da olumlu seçilmeli. Sigara içmek yerine yemek yemek bu aşamada zararlı bir alışkanlığı temsil ediyor.
Son olarak, sabırlı olmanız gerekli. Bir alışkanlığınız sizinle ne kadar uzun vakit geçirmiş ise sizden ayrılması da o kadar zor oluyor. Berkman, uzun süreli alışkanlıkların doğal davranışlara dönüştüğünü bu yüzden davranışın güçlü belirleyicileri olduğunu söylüyor.
Araştırmanın en iyi tarafı, insanların kötü veya rahatsız edici davranışları hakkında uyarıldıkları zaman değişim göstermek için motive olmaları.
İnanın, yapacaksınız.
Kaynak: Sciencealert