GDO’lu ürünler faydaları ve çevreye olan negatif etkileri açısından gelişmiş ülkelerde tartışmalı bir konu.
Virginia Üniversitesinde Ekonomist olan Federico Ciliberto’nun yaptığı çalışmadan çıkan sonuç, GDO’lu tohumların kullanılmasının insektisit (böcek ilacı) kullanımını azalttığı ancak yabancı otların daha dirençli hale geldiklerinden dolay kullanılan herbisit (yabani ot öldürücü) miktarının arttığı yönünde.
Ciliberto önderliğinde Kansas Üniversitesi’nden Edward D. Perry, Michigan Üniversitesi’nden David A. Hennessy ve Iowa Üniversite’sinden GianCarlo Moschini’den oluşan ekip şimdiye kadar yapılan en kapsamla çalışmaya imza attılar.
Ciliberto ve arkadaşları 5000’den fazla soya ve 5000’den fazla mısır üreticisinde 1998 ve 2011 yılları arasında çalışma yaptılar ki bu çalışmadan önce yapılmış çalışmalar bir veya en fazla iki senelik data içeren çalışmalardı.
Ciliberto; 14 yıl boyunca yapılan bu çalışmayı özel kılan şeyin bütün ABD’den çalışmaya katılan çiftçilerin olduğunu söylüyor. Aynı çiftçiler üzerinde yaptığımız gözlemler bize çiftçilerin GDO’lu tohumları kullanmaya başladıktan sonra kullandıkları kimyasalların nasıl değiştiğini gösterdi.
Kimyasal kullanım oranları değişti
ABD’de 2008’den bu yana mısır ve soyada kullanılan tohumların %80’den fazlası GDO’lu. Mısır tohumlarının genellikle iki karakteri değiştiriliyor. Bunlar; tohumu yiyen zararlıların ölmesi ve yapılacak yabancıo ot mücadelesinde bitkinin zarar görmemesini için Glifosat’a (Glisofat başta Roundup ve birçok herbisitin etken maddesi) dayanıklılık. Soyalar ise sadece Glifosat’a dayanıklılık yönünde genleri değiştiriliyor.
13 yıllık veriler sonucunda GDO’lu mısır tohumu kullanan üreticiler, normal tohum kullanan üreticilere göre %11,2 daha az insektisit kullanmışlar, herbisit kullanımları ise GDO’lu tohum kullanan üreticilerde, kullanmayanlara göre %1,3 azalmış.
Soya için ise durum tam tersi. GDO’lu tohum kullanan üreticiler, diğerlerine göre %28 daha fazla herbisit kullanmak durumunda kalmışlar, Ciliberto bu artışın yabancı otların mücadele için kullanılan kimyasallara adapte olmasının bir sonucu olduğunu söylüyor.
Ciliberto, “En başta herbisit kullanımı azalmıştı ancak yabancı otların glifosata adaptasyonu neticesinde takip eden yıllarda çiftçiler glifosata ek olarak mücadele için başka kimyasallar da kullanmaya başladılar ve bu oran arttı” diyor.
Kimyasal kullanımı çevre kirliliğini tetikliyor
Mısır çiftçileri için durumun böyle olmaması ise henüz aynı problemle karşı karşıya kalmadıklarından kaynaklanıyor. Bununla beraber yapılan çalışmada çıkan sonuç son 5 yıl içerisinde hem mısır hem soya üreticilerinin kullandıkları herbisit miktarının arttığı yönünde.
2006 ile 2011 yılları arasında sadece glifosat kullanımı soya üreticilerinde %70’ten %41’e, mısır üreticilerinde de %40’tan %19’a gerilemiş durumda.
Bu sonuç yabancı otların glifosata dayanıklı hale geldiğinin ve yabancı ot mücadelesinde başka etken madde içeren kimyasalların kullanılmasından ileri geliyor. Bununla beraber zararlılar ise aynı adaptasyonu göstermemekte. Bunun sebebi ise GDO’lu üretim yapılan alanlarda yasaların koyduğu ‘güvenli cennet’ denilen GDO’suz üretim yapılan parsellerin bulunması. Zararlılar bu güvenli cennette hayat döngülerini normal olarak devam ettirebildikleri ve çoğalabildikleri için adaptasyon göstermiyorlar.
İnsektisit kullanımdaki azalışa rağmen, herbisit kullanımının sürekli artıyor olması biyolojik çeşitliliğin azalması ve su kirliliğini gibi büyük çevresel problemleri açığa çıkartmakta.
Ciliberto ve arkadaşları çevresel etki oranı denen bir birim (Environmental Impact Quotient, EIQ) ile GDO kullanan çiftçilerin kullandıkları kimyasallardaki değişim sonucunda çevreye verdikleri etkiyi hesapladılar. GDO kullananlar kullanmayanlara göre çok az bir fark olduğu bu çalışmadan çıkan sonuçlar arasında. Ancak, özellikle soya üreticilerinin kullandıkları herbisit miktarının artışı çevreye ve lokal ekosisteme negatif bir etki yapıyor.
Ciliberto, herbisit kullanımı artan çiftçilerin atmasına şaşırmış ve çevreye verdikleri negatif etki hakkında endişeli.
“Bu kadar farklı bir sonuç beklemiyordum” diyor Ciliberto.