Şüphesiz evrim denildiğinde akla ilk gelen mekanizmalardan biri doğal seçilim ve onun rolü. Ancak genel anlamda evrimin gen değil, birey üzerinde geliştiği düşünüldüğünde doğal seçilimin hedefi içinde farklı tanımlar, açıklamalar ortaya atılıyor. Peki…
Doğal Seçilimin Hedefi Nedir ?
Evrimsel sentezin yapıldığı sıralarda genetik bilimciler, seçilimin hedefinin gen olduğunu düşünürken doğabilimciler seçilimin hedefinin Darwin’in dile getirdiği üzere birey olduğunu düşünmekteydi. Bu konu hakkında kırk yıla aşkın bir süredir yapılan deneyler gösteriyor ki, gen asla doğrudan seçilimin hedefi olamaz.
Diğer bir açıklamaya göre ise bir sosyal grup olmakta canlıların doğal seçilim yönelimlerini dolayısıyla sağ kalımlarını arttırmaktadır. Son olarak gametler (eşey hücresi) de seçilime doğrudan maruz kalırlar ve aynı bireylerin farklı gametlerinin, döllenmeyi başarma yeteneği de değişkenlik gösterebilir.
”Yapılabilecek yegane çıkarım, doğal seçilimde önemli olanın canlıların bölümlerden (gen,doku vb.) oluştuğu değil, tersine bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiğidir.”
Bazı merak edilen sorularıda kısa başlıklar altında açıklayabiliriz;
a. Seçilim bir kuvvet mi, baskı mı?
Esasen burada kullanılan kuvvet sözcüğü fizik bilimlerinin terminolojisinden gelmekte olup, bir kuvvet veya baskı söz konusu değildir. Tamamen mecazi bir anlamda kullanılmaktadır. Bir özelliğin bulunduğu ortamda yararsız olup yerini başka bir özelliğe bırakmasını niteler.
b. Rastlantı seçilim sürecine nerede dahil olur ?
Seçilimdeki ilk adım yani, genetik varyasyon oluşumu, belli bir gen lokusundaki değişimlerin yapısının çok sınırlanmadığı durumlarda neredeyse sadece bir şans olgusudur. Yine bu aşamada mutasyonda önemli bir şans faktörüdür.
İkinci aşamada yani, seçilim değeri diğerlerine göre daha düşük olan canlıların eleminasyonu bile bir şans olgusudur. Şans diğer yandan bir çok noktada kitlesel soy tükenmesi dönemlerinde bile tesadüfi olarak hayatta kalmalara sebep olabiliyor.
c. Seçilim mükemmeliyeti oluşturur mu ?
Darwin, seçilimin, mükemmeliyeti oluşturmayacağını sadece mevcut koşullara uyarlanma sağlayacağını zaten belirtmiştir. Örnek vermek gerekirse Yeni Zellanda’daki bitki ve hayvanlar, geriye kalan diğer canlılardan uzunca bir süre izole kalmışlardır. Sonunda İngilizler adaya ayak bastıklarında yerel türlerini de beraberlerinde getirdiler ve maalesef yerel türlerin çok büyük bir kısmı bu şekilde yok oldu.
“Ben bu, her küçük değişimi, eğer ki yararlıysa koruyan prensibe, Doğal Seçilim adını veriyorum.”
-Charles Darwin
–Science İs Everything-
Kaynak
- ”Evrim nedir ?” Ernst Mayr (Say Y.)