Uzaya çıkan ilk insan Yuri Gagarin, kısa süren hayatına sığdırdığını başarılar ile uzay keşif çağının en büyük sembollerinden biri olmaya devam ediyor.
Yuri Gagarin, 12 Nisan 1961 tarihinde düzenlenen Vostok-1 görevi ile uzaya çıkan ve yeryüzüne alçak yörüngeden bakan ilk insan oldu. Ateşlemeden yere inişe kadar 108 dakika süren görev uzay keşif çağında yeni bir sayfa açarken, kolonileşme sürecine hazırlanan insanlığın ilk başarılı sınavıydı.
Peki Yuri Gagarin kimdir, kısaca bakalım:
Yuri Alekseyevich Gagarin 9 Mart 1934 tarihinde bugün Smolenks Oblast’ta yer alan Gzhatsk kentinin Klushino köyünde dünyaya geldi. Gagarin’in annesi Anna Timofeyevna Gagarina ve babası Alexei Ivanovich Gagarin çiftlik işçileriydi. Dört kardeşin üçüncüsü olan Gagarin, anne-babası çiflikte çalışırken ablası tarafından büyütüldü.
Gençliğinde ilk işi bir demircide dökümcülük olan Gagarin, Saratov kentindeki teknik liseye kabul edildikten sonra eğitimine burada devam etti. Saratov’da “AeroClub” adlı kulübe katılan ve hafif uçak ile ilk pilotluk deneyimlerini kazanan Gagarin, boş vaktinin neredeyse tümünü uçma hobisi ile geçirmeye başladı. Teknik eğitimini 1955’te tamamladıktan sonta Orenburg Askeri Pilot Okulu’nda pilot eğitimine başladı.
Gagarin, Orenburg’da Valentina Goryacheva ile tanıştı. Gagarin, 1957’de MiG-15 pilotu unvanı aldıktan sonra Goryacheva ile 1957’de evlendi. Mezuniyetinin ardından Murmansk Oblast’ta yer alan Luostari hava üssüne gönderilen Gagarin, 5 Kasım 1957 tarihinde Sovyet hava kuvvetlerinde teğmenliğe yükseldi. 6 Kasım 1959’da ise kıdemli teğmenlik rütbesibe yükseldi.
Sovyetler Birliği’nin uzaya insan göndermeyi kararlaştırmasının ardından, Sovyet uzay keşif çağının en önemli ismi Sergey Korolev’in başında olduğu gizli bir pilot seçim süreci başlatıldı. Gagarin, 1960’da başlayan eleme sürecinde en sona kalan 20 pilot arasındaydı. Gagarin ardından “Sochi Six” adı verilen elit eğitim grububa girdi. Bu grubun üyeleri, Vostok programının ilk kozmonotları olacaktı.
Sağlık raporu: “Mütevazi”
Gagarin ve diğer kozmonot adayları fiziksel ve zihinsel dirençlerini sınayan birçok teste katıldı. Ayrıca katılacakları olası görevler için ek eğitimlerden geçirildiler. 20 adayın arasından ilk görev için iki isim finale kalmıştı: Yuri Gagarin ve Gherman Titov. Bu iki ismin öne çıkmasını sağlayan en önemli faktörlerden biri kısa boylarıydı, çünkü Vostok çok küçük bir uzay aracıydı. Gagarin’in boyu ise sadece 1.57 metreydi.
Hava kuvvetleri doktoro, Ağustos 1960’da sona kalan 20 kozmonot adayı hakkında hazırladığı raporda Gagarin için şu ifadeleri kullanmıştı: “Ilımlı; esprileri biraz müstehcen olduğunda utanıyor; oldukça entellektüel gelişimden geçtiği belirgin; mükemmel hafıza; diğer adaylardan kendini etrafındaki detayları çok keskin ve detaylı bir şekilde algılayabilmesi ile ayrılıyor; güçlü hayalgücü; hızlı tepkiler; azimli, yapacağı faaliyetler ve eğitimler için kendini titizce hazırlıyor; uzay donanımlarını ve matematiksel formüllerde uzman; ileri seviye matematiği kolayca hallediyor; haklı olduğunu düşündüğü zaman görüşünü sınırlandırmıyor; hayatı diğer arkadaşlarından daha iyi anladığını belli ediyor.”
Gagarin, eğitimde yer alan arkadaşları tarafından da öne çıkarılan bir isimdi. 20 adaya isimlerini yazmadan hangi diğer kozmonotu tercih edilecekleri sorulduğunda, üçü dışında hepsi Gagarin’in ismini yazdı. Kozmonot adaylarından Yevgeni Khrunov, Gagarin’in çok iyi odaklandığını ve gerekli olduğunda kendisini ve diğerlerini hazır hale getirebildiğini belirtmişti.
Gagarin çok iyi bir sporcuydu ve hayatı boyunca fiziğini korudu. Kozmonot Valeri Bykovsky o günler hakkında şu ifadeleri kullandı: “Hava kuvvetleri fiziksel ve zihinsel olarak çok güçlü kıldı. Her birimiz spor ve kişisel eğitime başladık. Gagarin buz hokeyini çok seviyordu. Kaleci oynamayı severdi. Eğer spor kozmonotların yaşam tarzıydı dersem yanlış bir ifade kullanmış olmam.”
Uzaya uçuş
Gagarin 12 Nisan 1961’de Vostok 3KA-3 uzay kapsülünün ateşlendiği Vostok-1 görevinde uzaya çıkan ilk insan oldu. Gagarin ateşlemenin ardından küresel alanda bir yıldıza dönüştü ve birçok ülkeyi dolaştı.
Gagarin 1962’de Sovyet hükümetinin baş danışmanlığına getirildi. Ardından Star City kozmonot eğitim tesisine geri döndü ve yeniden kullanılabilir uzay araçlarının tasarımları üzerinde çalışmaya başladı. Gagarin, Haziran 1962’de yarbay 1963’te albay rütbesine yükseldi. Aynı yıllarda Sovyet yetkililer Gagarin’in test uçakları ile uçmasını engellemeye çalışıyorlardı. Endişeleri, ulusal bir kahramanı kazada kaybetmekti.
Gagarin, bir diğer Sovyet uzay keşif kahramanı Vladimir Komarov’un gerçekleştirdiği Soyuz 1 uçuşunda yedek pilot olarak yer aldı. Komarov’un bir uzay görevinde yaşanan kazada ölmesinin ardından, Gagarin’in uzay uçuşu eğitimleri ve görevlerinde yer alması yasaklandı.
Korkulan gerçek oldu
Gagarin, 27 Mart 1968 tarihinde uçuş eğitmeni Vladimir Seryohgin ile MiG-15UTI ile Chkalovsky Hava Üssü’nden rutin bir eğitim uçuşu için havalandı. Uçak, Kirzhach kasabasının yakınlarında çakıldı. Gagarin’in naşı, Kızıl Meydan’daki Kremlim duvarında yer almaktadır.