Bunyaviridae ailesinden bir RNA virüsü olan Hantavirüs (orthohantavirus), adını ilk izole edildiği yer olan Güney Kore’deki Hantan nehrinden alır.
Bu virüs normal şartlarda kemirgenleri enfekte ederken, içlerinde herhangi bir hastalığa neden olmaz. İnsanların kemirgenin idrar, tükürük veya dışkı ile teması sonucunda enfekte olabilirler. Bazı türler, Kanamalı Ateşle seyreden Renal Sendrom (HFRS) veya Hantavirüs Pulmoner Sendromu (HPS) gibi insanlarda ölümcül hastalıklara neden olurken, diğerleri de Hantavirüs Kardiyopulmoner Sendromu (HCPS) olarak bilinir. HPS ve HCPS, hantavirüs partikülleri tarafından mikroplanmış aerosolleştirilmiş kemirgen dışkılarının (idrar ve dışkı) solunmasıyla ilişkili nadir bir solunum hastalığıdır.
Bulaşma Yolu:
Fareler ve diğer kemirgenlerin hantavirus taşıyıcısı olduğu düşünürsek, özellikle kırsal bölgelerde ve şehirlerde insanlar için ciddi tehlike teşkil etmekteler. Kemirgen dışkısı veya kemirgen ısırıkları, insanlara bilinen tek bulaş yoludur vekişiden kişiye geçmez. Fakat; benzer negatif-sarmallı RNA virüslerinden olan Marburg ve Ebola‘nın enfekte kan ve vücut sıvılarıyla temas yoluyla bulaştığını unutmayalım!
- İnsana bulaş yolunun özellikle enfekte kemirgenlerinin virüs bulaşlı çıkartılarının, solunması aracılığıyla olduğu düşünülmektedir.
- Kemirgenin insanı ısırmasıyla virus geçişi çok nadirdir.
- Hantavirüs temasla insandan insana geçmez.
- Kemirgenlerin çıkartılarıyla kirlenmiş yiyeceklerle bulaşıp bulaşmadığı ise virüsün mide asidine dirençsiz oluşu nedeniyle şüphelidir.
- Yapılan araştırmalar virüsün kan transfüzyonuyla da geçmediğini göstermiştir.
- Hantavirusun inek, tavuk gibi çiftlik hayvanları veya kedi, köpek gibi ev hayvanları tarafından taşınmazlar, ancak bu hayvanlar kemiricilerle temas halindeyseler onların çıkartılarını taşıyarak aracılık yapabilirler.
Kuluçka Dönemi:
Kemirgenler ve fareler bu virüsten etkilenmezler. Kronik asemptomatik bir enfeksiyon oluşur ancak hasta olmazlar. Sadece taşıyıcıdırlar. 1 ay ile 12 ay boyunca bu virüsü dışkı veya idrar yolu ile etrafa yayarlar.
Kuluçka dönemi hakkında kesin bilgi olmamakla birlikte kuluçka süresi 12 ila 21 gündür. İstisnai durumlarda, kişisel immün baskılanma durumlarında, sıcaklık ve nem oranına da bağlı olarak 5-60 gün arası değişebilir. Ortalama olarak virüsün alımından 1-5 hafta sonra bulgular görünmeye başlar.
Belirtileri:
Hantavirüs enfeksiyonları damar çeperlerinin hasar gördüğü viral bir hastalıktır. Damar geçirgenliğinin artması ve trombositopeni sonucu hemorajik (kanamalı) belirtilerle seyredebilir. Hipertansiyona, akciğer ödemi, böbrek yetmezliği ve şoka kadar gidebilen ölümcül bir tabloya yol açabilir.
Tedavisi:
Hantavirus enfeksiyonun aşısı veya spesifik bir tedavisi yoktur. Hastanın hayati fonksiyonları desteklenmelidir. HPS gelişmişse, erken dönemde entübasyon ve yoğun bakım şartlarında oksijen inhalasyon tedavisi ile solunum, sıvı replasmanı ile de kan basıncı desteklenmelidir.
HFRS gelişmişse de hemodiyaliz hayat kurtarıcı olabilir. Her ne kadar henüz ispatlanmamış olsa da bazı çalışmalar Ribavirin gibi bazı antiviral ilaçların hayati tehlikeyi azaltmak üzerinde etkisi olduğunu düşündürmektedir. Bilim insanları bu virüse karşı aşı geliştirme çalışmalarını sürdürmektedir.
Korunma Yöntemi:
- Evlerde evcil hayvan olarak fare yada benzeri kemirgenler beslenmemelidir.
- Evde kedi besleyenler için eğer kedi enfekte olmuş bir kemirgeni, fareyi yemişse konut içerisinde hastalık etkenini taşıyabilir ve çeşitli sekresyon ve çıkartıları ile enfeksiyonu insanlara bulaştırabilir olduğu akılda tutulmalıdır.
- Evlerde genel olarak farelere yönelik önlemler (yiyeceklerin kapalı kaplarda saklanması, farelerin yerleşebileceği boşlukların tamiri, genel hijyen kurallarına uyulması) alınmalıdır.
- Kemirgenlerin yaşadığı ortamlarda çalışanlar eldiven ve maske takılması, dezenfektan kullanılmalıdır.
- Kapı ve pencerelere sineklik konulmalı, çöp konteynırlarının kapakları sürekli kapalı tutulmalıdır.
- Farenin yaşadığını tahmin ettiğiniz alanları eğer kullanıyorsanız, karıştırmadan (süpürmeden, kurcalamadan) alan deterjanlı su ile yıkanmalıdır.
- Fare veya herhangi bir kemirgenin leşlerinin bulunduğu bir alanda bulunmak zorundaysanız eldiven ve maske kullanarak alan karıştırılmadan çamaşır suyu ile dezenfekte edilmelidir.
- Bulaşma şüphesi varsa ilk olarak vücudunuzun bu virüsle temas etme ihtimali olan kısmını dezenfekte edip en kısa zamanda doktora başvurmalısınız.