NASA, Ay’ın öteki yüzünde yer alan bir kratere inşa edilmesi öngörülen dev bir teleskoba ait projete ek bütçe ayrıldığını duyurdu.
Çizimlerine bakıldığında Ölüm Yıldızı’nın lazer topunu andıran proje, aslında Ay’ın öteki yüzündeki bir kraterin içine yerleştirilecek dev bir radyo teleskobu temsil ediyor. Söz konusu proje, “mevcut imkanların ötesine geçmeyi” öngören Gelişmiş Yenilikçi Konseptler (NIAC) programı kapsamında sunuldu.
NIAC programı kapsamında oldukça fütürist ve ilgi çekici birçok proje yer alıyor. Bunlar arasında jüpiter’in buzul uydusu Europa’nın okyanuslarını keşfetmek, Ay’da düzenlenecek Artemis görevinde kullanılacak iniş takımları ve Proxima Centauri b’ye gidecek uzay araçlarının yavaşlamasında kullanılacak anti-madde yöntemi yer alıyor.
NASA’nın yakın kozmik gelecek içerisinde daha gerçekleştirilebilir gördüğü proje ise Jet İtki Laboratuvarı’nda (JPL) görevli Saptarshi Bandyopadhyay’e ait. Ay Krateri Radyo Teleskobu (LCRT) adını verdiği proje, NASA tarafından birinci safhaya seçildi ve 120 bin dolar bütçe sağlandı. Bandyopadhyay ve ekibinin projeyi hayata geçirebilmesi için diğer iki basakta da onay alması gerekiyor. Kısaca, Ay’ın krater teleskobu henüz kesinleşmiş bir proje değil.
Gizmodo’ya açıklama yapan Bandyopadhyay, birinci safhada “LCRT’nin mekanik tasarımı üzerine odaklandıklarını ve Ay üzerinde inşa için ideal bir krater aradıklarını” ifade etti. En önemlisi de LCRT’nin diğer projelere karşı neden daha üstün olduğunu açıklamak olacak.
Ay krater teleskobu ile neler yapabiliriz?
Bandyopadhyay, krater teleskobunun inşa edileceği tarihin birinci safhanın tamamlanmasının ardından belli olacağını ifade etti. Peki, LCRT gerçek olursa neler yapacak?
LCRT, derin uzaydaki en cılız sinyalleri bile yakalama kapasitesine sahip ultra-uzun-dalgaboyu radyo teleskobu olacak. Yer teleskopları ile evreni 10 metreden daha büyük dalgaboylarında veya 30 MHz’den küçük frekanslarda gözlemlemek mümkün değil. Dahası, yörüngedeki uzay teleskopları iyonosferin gürültüsüne maruz kaldıkları için gözlemler istenilen seviyeye ulaşamıyor.
LCRT, astronomlara 10 metreden daha büyük dalgaboylarında keşif yapma imkanı sağlayacak. En önemlisi, astromlar ve kozmologlar Evren’in 13.8 milyar yıl öncesinden gelen radyo sinyallerini yakalama imkanı bulacak. Bu imkan, şüphesiz evrenin oluşumu ve ilk zamanları hakkında henüz bilmediğimiz bilgiler etmemizi sağlayacak.
Krater teleskobu nasıl inşa edilecek?
LCRT’nin Ay’ın öteki yüzüne yerleştirilmesi ile teleskop Dünya’dan yayılan radyo sinyallerinden korunmuş olacak. Teleskop için doğal bir kalkan görevi görecek Ay, insanların ürettiği gürültünün (tv-radyo sinyalleri vs) yanı sıra yörüngedeki uyduların LCRT faaliyetlerine karışmasını önleyecek. Ayrıa, iyonosferdeki yüklü parçacıkların ve Güneş’ten yayılan radyo sinyallerinin teleskobun tarama alanına girmesi önlenecek.
LCRT’nin 3 ile 5 kilometre genişliğinde bir kratere inşa edilmesi planlanıyor. İnşa için öncelikle çok sayıda DuAxel robotu krater boyunca bir ağ gerecek ve ağı sabitleştirecek. 1 kilometre genişliğindeki ağ ile Güneş Sistemi’ndeki bir oyuğa yerleştirilen en geniş radyo teleskobun temeli atılmış olacak.
Bir diğer JPL mühendisi Issa Nesnas tarafından başı çekilen ve yıllardır açık arazide test edilen DuAxel robotları, LCRT inşası için biçilmiş kaftan olarak görülüyor. Nesnas, JPL’de robotik uzmanı Patrick Mcgarey ile LCRT projesinde yer alıyor.
Bandyopadhyay, LCRT’nin üç safhadan geçmesi halinde ne kadar bütçeye ihtiyacı olduğu sorusuna “oldukça fazla” cevabını veriyor. “Önümüzde daha uzun bir yol var.”
NASA’nın kalıcı uzay üssü projesini temsil eden Artemis’i 2024’te hayata geçireleceği düşünüldüğünde, LCRT için en erken tarihin 2030 başları olacağını söylemek zor değil. Yine de, çok daha erken hayata geçmesi harika bir gelişme olur.