Avrupa Uzay Ajansı (ESA), aılışmışın dışına çıkarak Galileo ağında yer alacak dört navigasyon ve iletişim uydusunu SpaceX’in Falcon 9 roketleri ile yörüngeye taşımaya karar verdi. Her bir ateşlemede iki uydu yer alacak.
ESA’nın kararı, uydu ağına özel bilgileri gizli tutabilmek adına izlenen prosedüre ters düşse de, Rusya ile Ukrayna arasında devam eden savaşın etkileri nedeniyle esnek bir çözüm bulmak için SpaceX’i öne çıkarıyor.
Rusya’ya uygulanan ambargolar nedeniyle bir Rus roketinin kullanılabilme ihtimalinin tarihe karışmış olması, gözleri haliyle dünyanın ilk iletişim uydu ateşleyicisi Fransız Arianespace’e çevirdi. Her ne kadar Ariaespace Vega-C roketi Temmuz 2022’de başarıyla ateşlenmiş olsa da, motor enjekötrü tasarımındaki hususlar nedeniyle roketin kullanımı ertelendi.
ESA Navigasyon Direktörü Javier Benedicto, ’10 tane uydunun derhal yörüngede olması gerektiğini’ ifade ederek SpaceX ile anlaşmanın gerekliliğini savundu. Sabırsızlığın belli sebepleri olsa da, ESA ilk kez Avrupa merkezli olmayan bir uzay-havacılık şirketine gizli bilgi taşıyan uyduların ateşlenmesi için onay verdi. Böylece Galileo ağı uydularının ilk kez ateşlenmeye başladığı 2011’den bu yana ilk kez bir uydu Avrupa menşei taşımayan bir roket tarafından ateşlenecek.
ESA, geçtiğimiz yıl ağın ilk uydularının devre dışı kalacağını ve yeni ateşlemeler ile yerlerinin doldurulacağını açıklamıştı.
RedOrbit’te yer alan bilgiye göre, SpaceX yakın geçmişte ESA’nın anlaşmalı olduğu ‘ateşleyicilere’ Rusya’nın Soyuz roketine alternatif sunabileceğini belirtti. Hatta, 1 Temmuz 2023 tarihinde ESA için Euclid (Öklit) uydusunu yörüngeye ateşledi. Öncesinde, yine Rusya’nın amborgo altına giren roketlerinin yerine OneWeb internet ağı uydularının ateşlenmesi için Falcon 9 kullanıldı.
Altı sene sürecek Öklit görevi, tespit edilebilir evrenin üçte birini haritaya dökecek ve gözlemlenebilir gök cisimlerinin hareketlerini ve kimyasal yapısını inceleyecek. Halihazırda kullanılan uyduların topladığı verilerin üzerine binlerce Everest kadar veri ekleyecek Öklit’in, gelecekteki uzay gözlemlerine daimi olacak bilgiler kazandırmaası bekleniyor.
SpaceX’in Galileo uydularını yörüngeye taşıyıp taşımayacağı henüz Avrupa Komisyonu ve AB üyesi ülkelerin onayını almış değil. Dahası, İsrail-Hamas çatışmasının sürdüğü günlerde X (Twitter) üzerinde dönen nefret söylemleri hakkında Avrupa Komisyonu’nun soruşturması devam ediyor. SpaceX’in patronu Elon Musk’ın sahibi olduğu X, rahatsız edici içeriklerin çıkarılması konusunda güvence vermiş olsa da, Avrupa Komisyonu bu konuda tatmin olmuş değil.
Wall Street Journal, ESA-SpaceX anlaşmasının yıl sonuna doğru sonuçlanacağını tahmin ediyor. Yine de, bu kadar kritik bir hususun Avrupa Komisyonu tarafından onaylanıp onaylanmamasının sadece zaman darlığı faktörüne takılması saçma olur. Haliyle Galileo ağı Avrupa’nın ABD’nin GPS ve Çin’in naviggasyon uydularına alternatif olarak ürettiği bir çözüm. Avrupa’daki askeri birliklerin yararlandığı bir uydu ağının ABD merkezli SpaceX tarafından ateşlenmesi gizli bilgilerin korunması adına ne kadar mantıklı? Dahası, koskoca Ariaespace’in yakın gelecekte ateşleme sorununu çözebilmesi mümkün olmaz mı? ESA’nın Starllink uydu ağının uzay gözlemlerini tehdit etmekle eleştirdiği zamanları da düşününce, yaşanan sabırsızlık biraz komik geliyor.
Güncelleme: ESA, Galileo uydularının ateşlenmesi için SpaceX ile anlaşma imzaladı (28 Ekim 2023).
